Juni 1912]. Toestanden in Portugeesch Timor.
ons aanvankelijk gevoerde, politiek van „halen wat er te halen
valt" niet de ware manier van koloniseeren is.
Aan de koloniale politiek van de Portugeezen is nog
steeds een ethische richting vreemd. Zij schijnen niet door
de geschiedenis te hebben geleerd, dat het de plicht is
van elke koloniale mogendheid om door opheffing van de
bevolking de welvaart van het land te bevorderen, waar
door de indirecte voordeelen in de plaats treden van de
de directe.
Ter verkrijging van directe voordeelen wordt veelal de
leuze: „het doel heiligt de middelen" in toepassing gebracht,
waarvan de bevolking de niet geringe nadeelen ondervindt.
Nu zouden de Portugeezen deze politiek nog jaren hebben
kunnen voortzetten, ware het niet, dat de inboorlingen het
verschil in behandeling van ons bestuur en dat van hune
overheerschers in de laatste twee, drie jaren hadden leeren
kennen. Over het algemeen toch is de Timorees goedig en
men moet hem het vel al zeer ver over de ooren halen, vóór
hij tot daden van geweld tegenover het bestuur zijn toevlucht
neemt. Waar hij echter ziet, dat even over de grens zijn
rasgenooten eene menschelijke behandeling ondervinden, kan
het wel niet anders, dan dat hij zal trachten een dergelijk,
in zijn oogeu zeer benijdenswaardig, lot deelachtig te worden.
Zoolang dan ook de Portugeezen geen ethische richting aan
hunne koloniale politiek geven, zullen zij daarvan de moeie-
lijkheden blijven ondervinden.
Voor eene verandering van politiek is echter geld noodig,
vooral in het begin en geld is in Portugal schaars. Zelfs
als de Portugeezen inzien, dat de door hen gevolgde politiek
op Timor, Macau en in andere kolonieën niet de ware is,
zullen de Gouverneurs zeer waarschijnlijk niet het noodige
geld kunnen loskrijgen. Opheffing van de gouvernementscul
tures, die eenen zwaren druk op de bevolking leggen, het
invoeren van minder drukkende belastingen, desnoods geheele
vrijstelling gedurende eenige jaren, een betere regeling van de
heerendiensten, enz. enz. zouden wel de eerste maatregelen
652
