dat in het slechte jaargetijde de gemeenschap tusschen de
reede en het strand niet was verzekerd.) Wel hadden door
dit besluit de Nederlanders niet, zooals de Engelschen in Burma,
in het slechte jaargetijde menschenoffers te brengen, wel kost
te de ingestelde blokkade niet zooveel geld als noodig zou zijn
geweest indien de troepen niet waren vertrokken, maar de
Atjehers waren gesterkt in hunne opvatting, dat zij de gehate
kafirs konden weerstaan, waarvan de leiders natuurlijk een
gretig gebruik hebben gemaakt om tot verzet bij de 2e expe
ditie aan te sporen. Yoor deze expeditie moesten daarom zeer
veel troepen worden bestemd, na de landing moest nog heel
wat tot stand worden gebracht en zouden nog heel wat offers
worden gevraagd, alvorens het standpunt, was bereikt, waarop
de Engelschen in 1825 stonden. Bovendien was ons prestige
in den heelen archipel geschaad. Dat door andere volkstam
men hiervan geen gebruik is gemaakt om zich ook tegen het
gouvernement te verzetten, of bij reeds bestaand verzet eene
krachtiger houding aan te nemen, waardoor we wellicht van
eene 2e expeditie naar Atjen voorloopig hadden moeten afzien,
is aan toevallige, voor ons gelukkige omstandigheden toe te
schrijven.
Het staatkundig doel van de 2e Atjeh expeditie was iets
uitgebreider dan dat der le. Het lag n. 1. in de bedoeling na
gunstigen afloop der expeditie een tractaat te sluiten, geheel
in den geest van het Siaksche, in art. 4 waarvan o. m. is ver
meld, dat enkele vestigingen zullen worden opgericht, hetgeen
bij de l6 expeditie niet in de bedoeling heeft gelegen.
Engeland en Nederland stonden, wat betreft het bereiken
van staatkundig en militair doel behoudens de bovenbespro
ken voordeelen aan Engelsche zijde resp. in Januari 1825 en
na de landing in 1873 even ver, n.l. op de operatiebasis. Het
object van de Nederlanders, de kraton, lag zeer dicht bij de
kust, terwijl dat der Engelschen, Ava, 600 Engelsche mijlen
van de basis was verwijderd. Men hoopte evenwel dat het
bezetten van Prome den vorst wel zou doen besluiten van
verderen tegenstand af te zien.
Zoowel Koeta Radja als Ava en Prome zijn aan rivieren
911
PACIFICATIE VAN BüBHA EN VAN AtjEH. Sept. 1912.]
