Enkele aanteekeningen over den Topograph, enz [Oct. 1912. Toen bleek dat de opnemingen niet die graad van nauw keurigheid bezaten om den grondslag te kunnen vormen voor eene behoorlijke kaart der geheele monarchie, gaf Keizer Frans II opdracht tot eene algeheele nieuwe opneming, waar aan uitgezochte officieren van den Generalen Staf zouden deel nemen en welke in 1807 een aanvang nam. Het geraam te der kaart (wegen- en rivierenstelsel, grenzen van bewoonde oorden, bosschen, enz.) werd in het terrein bewerkt met de „Messtisch" onder benutting van de gegevens eener reeds uitgevoerde triangulatie of, in streken, waar de kadastrale opneming reeds was beëindigd, van de kadastrale kaarten op verkleinde schaal overgenomen. Voor de terrein voorstelling vond de methode Lehmann toe passing tot 1860 bepaalden de hoogtegegevens zich tot die der driehoekspunten, later werd echter aan het verticaal verband de noodige aandacht geschonken. Gedurende deze zoogenaamde Francisceische Epoche werd een eind gemaakt aan het dienstgeheim 2) der kaarten. Graaf Radetzky, Chef van den Generalen Staf, gaf den stoot hier toe. De kaarten werden gereproduceerd op 1 144000, bij welke schaal „noch alle Orte und Einzelgebaude, die Haupt- partien der Gebirge und andere Situationen ersichtlich ge- macht werden können, ohne dass die Karte zu voluminös ist." 1017 1) In Band I der «Mittheilungen" wordt aangeteekend »Diese sogenannten Josephinisclien Aufnahmen sind zwar keine Schönzeieh- ,.nungen, entsprechen aber in der Auffasungder Terrainverhaltnisse vollkommen „den neueren Ansichten und geben die Trennungen und den Zug der Massen „mit den Klussthalern und die Durchbriichen u s. w. ganz naturgetreu „Das Hauptgebrechen dieser alteren Aufnahmen war nur der verkelirte „Vorgang, dass man namlich stückweise aus dem Kleinen in das Grosse, „ohneZugrundelegung eines allgemeines Netzes arbeitete Die nachteiligen Folgen „hievon zeigten sich bald, denn als man im Jahre 1792 den Versuch machen „wollte, aus sammtlichen Provincialkarten ein Gesammtbild der österreichi- „sehen Monarchie zusammenzusteilen, waren die Grenztheile der Liinder so „verzerrt, dass der Zusammenstosz der Blatter giinzlich unmöglich wurde."- 2) Niet alleen in Oostenrijk-Hongarije, maar ook in andere staten werden de kaarten geheim gehouden Frederik de Groote had zelfs het kaartenarchief naar zijn paleis te Potsdam laten overbrengen om het zelf te kunnen bewaken. (B. Schulze, »Das militarisehe Aufnebmen.)

Tijdschriftenviewer Nederlands Militair Erfgoed

Indisch Militair Tijdschrift | 1912 | | pagina 39