wanneer de noodzakelijkheid van groote uitgaven eenmaal
is gebleken, ook in Burma tegen de beschikbaarstelling van de
noodige middelen geen bezwaren maakte.
Hoewel in Indië als gevolg van verkeerd begrepen zuinigheid
meermalen de noodige middelen tot bereiking van een bepaald
doel worden onthouden, kan dit ten opzichte van Atjehniet
worden gezegd In een der geraadpleegde bronnen staat ver
meld, dat in 1876 de Atjeh oorlog van af het begin der 1°
expeditie 1| millioen per maand had gekost; in 1881 werd
als zeer geflatteerd cijfer voor de kosten van den Atjeh oorlog
(I. M. T. bl. 234) opgegeven honderd millioen gulden Generaal
van der Heyden beschikte voor de onderwerping van Atjeh
over een leger van 10000 man, een troepenmacht ongeveer
tweemaal zoo sterk als die, waarover in het tijdvak 1896-905
werd beschikt.
De onderstelling dat de lange duur van den Atjeh oorlog
moet worden toegeschreven aan onthouding van de noodige
middelen, eene onderstelling welke meermalen werd uitge
sproken, is dan ook niet juist.
In de jaren 1896 1901 is bewezen, dat met veel minder
troepen dan in den tijd van generaal van der Heyden op Atjeh
beschikbaar waren, de onderwerping was tot stand te brengen,
zoodat de conclusie voor de hand ligt, dat de lange duur van den
Atjeh oorlog niet moet worden toegeschreven aan onthouding
van de noodige militaire middelen, maar aan een verkeerd ge
bruik daarvan o. a. als gevolg van een verkeerd inzicht in den
politieken toestand.
Dr. Snouck Hurgronje Ind. Gids 1900 bl. 240 - zegt ter
zake:
en iets verder
29
PACIFICATIE VAN BURMA EN VAN ATJEH. [Jan. 1913.
Hadden wij in den aanvang over wat meer kennis van Atjeh en zijn bewo
ners beschikt, begrepen dat hier half werk geen werk was, dat men alles of
„niets moest verlangen, dat Atjeh alleen na volledige onderwerping bevredigd
„kan wordenware dientengevolge steeds met de beschikbare middelen ge
woekerd om dat doel, de onderwerping, te bereiken, dan zouden de geeste
lijke machten wel van zich hebben doen spreken, maar tot gezagsontwikkeling
„zou hun de tijd niet gegund zijn".
