Juli 1913.] Korte Mededeelingen.
742
bras, zoodat de prijs zonder bewerkingskosten ongeveer 70 cents de
gantang wordt.
De landheeren kunnen de paddi slechts leveren tegen 47 a f 50,
Chineezen koopsu haar echter van nabij wonende Inlanders voor 37.
De op boven aangegeven wijze afgewerkte rijst zou te Lemak Abang
kosten 76 ets., op andere landen 78 a 80 cents. Voor zoover mijn infor
mation gaan, is echter geen landheer genegen voor den troep vast
rijst te leveren, omdat zij de rijst voor hun eigen volk noodig hebben.
Ik teeken hierbij aan dat de Gouv. prijs van rijst thans is 12.96
de 100 KG. dus ƒ0.78 per gantang.
De gestoomde rijst, zooals zij thans in het berri2 gesticht wordt
verstrekt, is grijs en ziet er niet zoo smakelijk uit als onze rijstzij
valt echter bijzonder in den smaak van de menschen, omdat zij meer
„wangi" is.
Als nadeelen worden genoemd: 1. (door de landheeren. die de rijst
zoo afweruen) dat zij geen dëdëk levert, (voor ons van minder belang);
2e dat de bras niet lang opbewaard kan worden, omdat er dan behalve
de koetoe bras,"de snuitkevertjes, die in alle oude rijst voorkomen
ook wurmpjes in worden gevonden 3e dat de klaargestoomde rijst
warm moet worden gegeten, omdat zij koud wordende een ongare harde
smaak krijgt.
Is het 2de bezwaar minder groot, omdat men de afwerking geheel
naar de consumptie kan regelen, het 3e bezwaar lijkt mij wel de
aandacht waard, omdat bij militairen het warm verstrekken niet altijd
kan plaats hebben.
Omtrent de „pengilingan monjet" nog het volgende de beste pengi
lingans komen uit Tanggerang en kosten met vracht te Buitenzorg
17. de Bataviasehe kosten ƒ11. per stuk; bij beide wordt het geribde
vlak verkregen door bamboelatjes gevat in klei. Bij Schlieper zijn
ijzeren pengilingans te krijgen van naar men mij mededeelde 10Ö.
omtrent werking en duurzaamheid kon ik geen gegevens krijgen.
De Tanggerangsche pengilingans slijten vrij spoedig, doch kunnen
door weg krabben van de leemoppervlakte nog langeren tijd dienst doen.
Een pengilingan levert in 7 uur voor 150 man rijst.
Een groote moeilijkheid doet zich voor bij den inkoop van paddie,
omdat men echt kenner moet zijn om de goede soorten machtig te
worden; verder moet deze paddie één a twee maanden worden op-
geschuurd en vóór de bewerking in de buitenlucht worden gedroogd.
Dit zijn bezwaren, die het in eigen beheer afwerken van rijst bij
den troep in den weg staanhet met de werkzaamheden te belasten
personeel zou door het inhuren van vrije koelies en het verstrekken
van een kleine premie aan voor het „wannen" geschikte soldatenvrou
wen kunnen gevonden worden de ruimte is er echter niet.
In hoeverre het mogelijk en wenschelijk is in een streek rijk aan
rijst nabij een spoorwegstation een installatie te maken voor rijstaf-
werking en rijstverstrekking voor heel West-Java bijv. kan d. z. niet
worden beoordeeld.
