Korte mededeelingen.
Sept. 1913.]
Introductie in de kartografie Dan de Zuid-Duitscfie koninkrijken
942
lang kanon uit den grond. Eenige beroemde kanonnen met historische
beteekenis zijn de Kjai Setomi in Sitla, Si Djagoet' of Kjai Setamn bij
het oude Kasteel Diamant, Koet,a Inten in oud- Batavia, een in Ka-
rang antoe „spookerf") bij Sérang (Banten) en een in Tjerbou.
Beieren.
De Beiersehe kartografie kan bogen op eene geschiedenis, die reeds
een aanvang neemt in het midden der zestiende eeuw. Bekende astro
nomen, geodeten en kartografen als Aventin, Apian, Homann e.a. hebben
hun naam aan die geschiedenis verbonden. Als een der voornaamste
kaartwerken van de middeleeuwen wordt genoemd de kaart van Apian,
die in de jaren 1554—1563 in 40 bladen op 1: 50000 werd samengesteld.
De maatregelen tot het bewerken van eene nieuwe topografische
eenheidskaart dateeren uit den tijd van de napoleontische oorlogen. Aan
de fransche legers waren toenmaals n.l. steeds geografische ingenieurs
toegevoegd, die in opdracht hadden het bestaande kaartenmateriaal van
de geoccupeerde landstreken te verzamelen en aan te vullen en hier
naar eene strategische kaart samen te stellen. Bij het leger in Zuid-
Duitschland onder den generaal Moreau, was de kolonel Bonne met
die werkzaamheden belast en deze besloot over Beieren een drie-
hoeksnet te spannen, dat den wiskunstigen grondslag moest vormen
voor de reeds uitgevoerde en nog uit te voeren topografische opnemin
gen. Door het sluiten van de vrede van Luneville (3 Februari 1801),
tengevolge waarvan Beieren door de Fransche troepen ontruimd werd, liep
het°reeds opgezette werk gevaar gestaakt te moeten worden, doch keur
vorst Max Joseph IV (later koning Max Joseph I) wist van de Fransche
republiek gedaan te krijgen, dat kolonel Bonne met eenige ingenieurs en
teekenaars nog tot 1807 ter beschikking van de Beiersehe regeering bleef.
Hoewel begonnen werd met eene opneming op 128000 voor de
samenstelling der topogratische atlas op 1 50000, zijn sinds 181 de
kaarten op kleiner schaal in hoofdzaak samengesteld naar de resul
taten der kadastrale metingen. Deze metingen en de daarmede
verbonden kaarteeringen mochten eene dergelijke bekendheid verwer
ven, dat Beieren in het begin der negentiende eeuw op kadastraal
opnemings- en kaarteeringsgebied niet alleen in Zuid-üuitschland,
maar in gehele Europa en zelfs daarbuiten den toon aangaf. (I)
1) In eene Russische nota wordt omtrent /leze werkzaamheden gezegd - eet
oeuvre est un hommage rendu a haute supériorité des principes administrates
de la Bavière." Sir Grenough, voorzitter van de Royal geographical Society
liet. zich in het jaarverslag dier vereeniging uit als volgt: „The catastral map
of Baviera is probably the most perfect, ever attempted" en in een later schrij
ven heet het van de kadasterkaarten: „These valuable documents would be
most highly esteemed by the society, both on account of their own scientific
merits and as a proof of bavarian science and ability under the direction of
a most liberal and enlightened sovereign."
In liet begin van de vijftiger jaren kwamen de consul generaal in Brazilië
J D Sturz en de marineofficier Giiacomo, Baya Cabaglia naar Beieren „urn
sicli die ausfiihrlichsten Auseinandersetzungen und Mittheilungen über baye-
risches Triangulienings- und Messungswesen zu erholen,"
