Oct. 1913.]
Enkele grepen uit de theorie
Ook bij een daarop volgende zijdelingsche verschuiving
van het stuk over een volkomen horizontaal vlak, of bij
draaiing van kanonwieg of bovenaffuit om een verticalen spil,
blijft de luchtbel inspelen. Uit dit oogpunt is de Ehrhardt'sche
affuitconstructie, waarbij de bovenaffuit om een altijd verticale
spil draaibaar is, te verkiezen boven de Krupp'sche, waarbij
de tap van de wieg alleen maar vertlc^^a^7^^TlJ,*horizontale
zielas. (Terloops zij opgemerkt, dat hiervan tevens het gevolg
is, dat bij verplaatsing van de wieg over den wiegdrager
tevens een elevatiewijziging intreedt, die echter bij 20° en
10° elevatie en bij verplaatsing van 3uit den midden
stand slechts resp. 2' en 1' bedraagt, en dus gevoegelijk kan
worden verwaarloosd).
De tweede methodedie kan worden gevolgd, bestaat in het
bevestigen van een libel aan den kop van de opzetstang of
in de oculairbuis van den panoramakijker, zoodanig, dat
de richtlijn van het libel loodrecht staat op ZO, en een hoek
van 90° x maakt met de raaklijn in Z aan de opzetstang.
Het libel speelt dus in, wanneer het vlak van de opzetstang
een hoek maakt met het verticale vlak door ZO. Door
onder alle omstandigheden voor dat inspelen zorg te dragen,
bewerkt men, dat voor alle elevaties x x0 constanten form.
(4) wordt dus:
sin s=r const, tg h. (12).
Fig. 5 geeft een grafische voorstelling van de betrekking
tusschen richthoek en correctiehoek voor x 2°, x 4° en
«=6°. De gewenschte derivatie-curve is weder gestippeld.
Alle curven keeren hare bolle zijde naar de Y-as, en het levert
hier geen moeite op een hoek x zoodanig te bepalen, dat de
daarbij behoorende curve zich tot een richthoek van 50° bijna
volkomen aanpast aan de derivatie-curve. Het constante ver
schil van eenige minuten, dat men waarneemt, kan eenvoudig
door een overeenkomstige verplaatsing van het nulpunt van
de hoekmeterverdeeling worden opgeheven.
Aan dit voordeel naren zich nog de volgende. Indien de
hoekmeter zoodanig is aangebracht, dat zijn vlak bij een wil-
974
