[Oct. 1918.
lekeurige elevatie van den vuurmond (b.v. 0°), horizontale
richtlijn en inspelende luchtbel horizontaal is, dan zal dit vlak
bij alle elevaties, mits de richtlijn horizontaal is en de luchtbel
inspelend wordt gehouden, horizontaal blijven, daar x constant is.
Bij draaiing van kanon-wieg of bovenaffuit om een verticale,
as uit den middenstand wordt ook bij deze constructie, even
min als bij de vorige, het inspelen van de luchtbel gestoord.
Een groot nadeel staat hier echter tegenover. De hoek p,
die het verticale vlak door S.O. maakt met het vlak van de
as van de opzetstang, volgt uit form. (8). sin p cogh cosn.
Hoek /3 is dus verschillend voor verschillende richthoeken,
d. w. z. dat, na het uitschuiven van den opzet, en het daarop
volgend afdraaien van den vuurmond, tot de richtlijn weer
horizontaal is, de luchtbel niet meer inspeelt. Om inspeling
te verkrijgen, moet de opzetkoker om de lijn SO gedraaid
worden, waarna de richtlijn niet meer horizontaal is, en weer
de hoogterichting moet worden gewijzigd; hierdoor speelt de
luch tbel weer niet in, enz.
Theoretisch zou men, zoo handelende, niet tot een resultaat
komen. Practisch is echter bij veldgeschut één herhaling dei-
bewerking voldoende door de geringe richthoeken en correcties,
gepaard met de niet overgroote gevoeligheid der libellen.
Bij krombaangeschut kan echter een meermalen herhalen van
de beschreven handeling noodig zijn.
Uit het feit, dat voor (3 constant, x veranderlijk, en voor
x constant, j3 veranderlijk is, volgt, dat theoretisch de beide
besproken stelsels niet gecombineerd kunnen worden. Brengt
men een libel aan den opzetkoker èn in het oculair van den
panoramakijker aan, die beide in kunnen spelen bij ingescho
ven opzet, zooals bij het Ned.-Ind. veldgeschut het geval is
(3 Vso), dan is theoretisch, bij een ideale gevoeligheid
der libellen, het gelijktijdig inspelen der luchtbellen bij iedere
elevatie [>0° uitgesloten. De ondervolgende tabel, waarin
voor (3 constant 1°54'30" (d. i. Vso) de waarden van «zijn
vermeld bij opklimmende h, doet echter zien, dat bij niette
975
DEB MODERNE RICHTMIBDELEN.
n sin x const
