Mrt. 1914.]
de. Wij dienen na te gaan, wat zij te velde en bij de veldbataljons
waard zijn. Er schuilt hier een addertje onder 't gras, kortweg wil
Baj. zeggen (althans dat lees ik uit zijn betoog): de Javaan is goed
bij het depot-bataljon, doch hij wordt slecht gemaakt; dit blijkt uit
't geen Baj. zegt onder punt 4.
Ad. 4. Een bedekte, doch zeer duidelijke beschuldiging tegen
ja tegen wie (n)?
Tegen 't Legerbestuur, de officieren, het kader? Mij is niet bekend,
dat aan de grieven van Javanen geen aandacht zou worden ge
schonken. Welke grieven? Bajonet kan duidelijker zijn. Misschien te
weinig tractement, ja, 't is niet veel, doch Baj. (indien Baj. althans
militair is) en ik zullen ook wel tractements-vermeerdering willen
hebben, doch, geschiedt zulks niet, dan daalt toch niet plotseling
onze militaire waarde! Verder is mij eveneens onbekend, dat de
Javaan dagelijks voor „prul" wordt uitgemaakt, en dat hij in 't
Leger als een minderwaardig ras wordt beschouwd. Bajonet had
zich anders kunnen uitdrukken en zeggen, dat hij, voor wat betreft
zijn militaire waarde, minderwaardig is aan de andere rassen en de
Javaan weet dit zelf het beste. Neergeschreven op Bajonets wijze
lijkt het of de meerderen den Javaan als een minderwaardig schep
sel beschouwen.
Wat of het al dan niet Christen zijn met militaire waarde heeft
uit te staan, is voor mij niet erg begrijpelijk.
Waar nu van hooger hand de militaire minderwaardigheid (niet
die als mensch) van den Javaan ten opzichte van den Amboinees
aangenomen wordt, is het toch m.i. billijk, dat ook de laatste beter
betaald wordt.
Bajonet is verder van meening, dat indien men eiken dag den
Amboinees voor „prul" uitmaakt en den Javaan ophemelt, de
toestand omgekeerd zou worden en de Javaan in een prachtsoldaat
zou veranderen.
Een mooi middel voor de defensie-commissie ter verbetering van
ons Leger! Voorloopig neem ik echter aan, dat Bajonet hierin eenigs-
zins heeft overdreven.
De voornaamste punten van Bajonets betoog zijn nu besproken.
Of Sarina zedelijk hooger staat dan de wettig gehuwde Amboineesche
vrouw doet weinig ter zake, al verschillen we hierin ook van mee
ning. Ik vlei mij niet Bajonet plotseling tot andere gedachten te
216
