Een der eerste automatische tempeertoestellen was een tempeer-
sleutel. Fig. I en II.
De bovenste stelring (I en II, 1) heeft een wijzer (II, 2) en een
nok (II, 3) voor de uitfreezing van den sasring en ligt draaibaar
op den ondersten stelring (I en II, 4) waarop de verdeeling is
aangebracht.
Door draaien aan den knop (1 en II, 5) van het handvatsel wordt
de wijzer op de gewilde deelstreep gesteld, waarna door het om
leggen van de pal (II, 6) eener kieminrichting de beide stelringen
onwrikbaar met elkander worden verbonden.
Tot het aanbrengen van correcties ligt in den ondersten stelring
een tweede ring (I, 7), die een getanden rand heeft, waarop
een stelschroef (I en II, 8) werkt, waardoor de beide onderste ringen
ten opzichte van elkaar kunnen verschoven worden Op het
benedenvlak van den binnensten stelring komen deelstrepen voor
de correctie voor, terwijl op het ondervlak van den buiten stelring
een merkstreep staat. Bovendien heeft de binnenste stelring aan
de binnenzijde een veerende klink of pal (I en II, 9).
De sleutel wordt zoodanig op de buis geplaatst, dat de nok
(II, 3) grijpt in de uitfreezing van den sasring, terwijl het uiteinde
van de zich in het handvat bevindende veerende stang (I en II, 11)
in een diametraal daartegenover liggende uitfreezing vat.
Hierdoor wordt een afschieten of afglijden van den sleutel bij
het tempeeren voorkomen.
Nu wordt de sleutel gedraaid tot de pal (9) stuit tegen den nok
op de tafel der buis. De sasring heeft de beweging gevolgd en
de hoek tusschen den wijzer (2) en het aanslagpunt van pal en
nok stemt overeen met den gewilden brandtijd.
Om den sleutel af te nemen, wordt de knop (5) van het handvat
naar beneden gedrukt, waardoor het uiteinde van de veerende
stang (11) vrijkomt van de uitfreezing van den sasring.
Een ander toestel bestaat uit een kap met handvat of kruk en
wordt op den kop van het projectiel geplaatst. Fig. lil, IV, V en VI.
Dezelfde inrichting dus als aan de meeste meetinstrumenten wordt
aangetroffen voor kleine verplaatsingen van de kijkeras ten opzichte
van den cirkelrand.
939
TOESTEL VOOR ONZE VELD- EN BERGARTILLERIE. [Oct. 1914.
