Mrt. 1916.] De taak van den Topografischen Dienst.
Het ware zeer zeker gewenscht geweest, dat nog meer reliefs
aan de beschaafde volken hadden kunnen worden vertoond, de
gewraakte triangulatie op Sumatra, Celebes en Bali en Lombok,
de blijkbaar onnoodig geachte (althans voorloopig) kaarteering
van Sumatra en Zuid-Celebes, geven echter hoop voor de toekomst.
Niet alleen toch kan het topografisch relief bijdragen tot het
meer intensief bestudeeren van de terreinleer, maar in het algemeen
bewijst het meer dan eenig ander hulpmiddel onschatbare diensten
bij de beoefening der aardrijkskunde en meer dan eenige andere
tak van wetenschap, vormt de aardrijkskunde of ook aardkunde—in
den meest omvangrijken zin de wetenschap der aarde— het veld,
waarop alle andere wetenschappen elkander de hand reiken. De
sterrekunde en de meteorologie, de geologie en de antropologie,
de plant- en dierkunde, de statistiek benevens zooveel andere
exacte en abstracte wetenschappen, vertolken tezamen het stand
punt van beschaving der verschillende volken, dat in grafischen
zin eigenaardig wordt weergegeven door de bij hen vervaardigde
kaarten. Moeten die kaarten door de kleine schaal, waarop zij
vervaardigd zijn, meestal tot de „geografische" gerekend worden,
de moderne stand der wetenschap erkent zelfs eene geografische
kaart op kleine schaal, zonder een grondslag van topografische
opmetingen, niet als goed.
In het laatst der zestiende en in het begin der zeventiende eeuw
mocht Nederland zich verheugen in het meesterschap op carto
grafisch gebied laat het trachten die eereplaats te herwinnen,
om te kunnen toonen, dat een klein volk in sommige opzichten
ook groot kan zijn. Laat het in elk geval de Hollandsche borst
zijn, die (zie motto) zwelt van trots, omdat men weet te loopen,
waar geen anderen den voet gezet hebben, omdat men aanschouwt,
wat menschelijke oogen te voren niet gezien hebben, omdat men
eene maagdelijke atmosfeer inademt.
s J. van Roon.
1) Jodocus Hondius, Jan Jansz, Willem Jan en Cornelis Blaeu.
286
