Juni 1915.] De Maleische taal en het Indische Leger.
van voldoende kennis uit. Het is wel merkwaardig, hoe zoo'n
Inlandsche bediende nog wijs wordt uit het abacadabra, dat eene
Oostersche taal moet verbeelden: het woord „Kowé" speelt er eene
overwegende rol in. „Kowé ada apa"? voor „wat wil je?" „Kowé
lni" of kowé tida bekin ini" voor „doe dit" of „doe dit niet"
zijn zeer gangbare vertalingen.
In de militaire kampementen heeft zich als van zelf het ons allen
bekende kazerne-Maleisch ontwikkeld. De Javaan of Soendanees
vermaleischt zijne moedertaal een beetje en de Europeesche fuse
lier—kader incluis gooit er nog een schepje Hollandsch boven
op. Dit ratjetoe heerscht als universeel middel bij de onderlinge con
versatie. Het woord „kowé" duikt ook hier herhaaldelijk op als
„kooi", een „mangkok" is verhollandscht tot „mankommetje", ver
der zijn loe scrobbi moentji jemoer zeer bekende klanken.
Het spreekt van zelf, dat er ook een middel gezocht moest wor
den om onze reglementen en voorschriften - voor zooveel noodig -
voor het Inlandsche kader toegankelijk te maken. Zoo ontstond het
zoogenaamde reglementen-Maleisch, dat reeds daarom eene mis
lukking moest worden, doordat eene Oostersche taal zich moeielijk
leent voor onderwerpen, die zoo geheel buiten de gedachtensfeer
liggen van den Oosterling, als onze militaire litteratuur. Voegt men
daar nog bij, dat de bewerkers gewoonlijk trachtten eene,letterlijke
vertaling te leveren, dan kan het niet anders of die Male'ische mi
litaire. leidraden, voorschriften, reglementen geven een zeer gebrek
kig beeld van de Maleische taal. Het Europeesche kader moet er de
noodige wijsheid uit putten voor het geven van onderwijs maar
zeer velen is iedere regel een niet te ontsluieren geheim.
Het Javaansche Kader brengt er evenmin veel van terecht alleen
het Amboneesche begrijpt de passages, welke niet al te geleerd zijn.
Ik heb enkele Maleische reglementen aan een Hollandsch spre
kend Maleisch hoofd (uit den Riouw-Archipel) gegeven; hij ver
klaarde ze zelfs voor een Maleier onbegrijpelijk. Op mijn verzoek
vertaalde hij uit den Hollandschen tekst eenige gedeelten van den
L. N. O. en R. I. 1., welke ik hier achter heb opgenomen met ons
militaire Maleisch er naast om te doen zien, hoe de gedachtengang
in het Maleisch een geheel andere is als in het Hollandsch, nog
afgescheiden van het feit, dat sommige uitdrukkingen geheel ver
keerd waren vertaald of verjavaanscht.
570
