Nogmaals: Kromo Buiten.
[Aug. 1915.
anders „beoordeelde" dan het gros der collega's, die geen Javaansch
spraken of een bijzondere vaardigheid in het omgaan met Javanen
bezaten. Maar ik heb wèl den volgenden indruk gekregen: voor
den doorsnee-Javaan tegenover den doorsnee-officier geldt het „obéir
pour eux, c'est craindre". En dat m.i. juist in tegenstelling met den
Amboinees (Amboinees als verzamelnaam). Ik bedoel hier, en dit
is misschien niet overbodig op te merken, met „Javaan" den tegen-
woordigen, doorsnee-Javaanschen soldaat en dan niet op Java,
maar op buitenbezittingen, waar voortdurend patrouillewerk voor
machtsvertoon en soms ook actie tegenover een, zij 't ook in 't mij
betreffende geval minderwaardigen I. V. noodig is.
Van den doorsnee-Amboinees heb ik steeds met enkele woorden,
die op zijn eergevoel en ambitie en niet op zijn „nationale trots"
inwerkten, alles gedaan gekregen. Daar was straffen hóóge
uitzondering.
Den doorsnee-Javaan lieten diezelfde woorden, diezelfde inwer-
kings-poging volkomen koud, behoudens dan de enkele flinke en kra
nige kerels, die ik werkelijk een even warm hart toedraag als den
Amboinees. Maar nogmaals, ik laat de uitzonderingen buiten be
schouwing, waar zij naar mijn bescheiden meening zeer gering in
aantal zijn. De Javaan en alweer ik bedoel hier niet den Javaan in
het garnizoen, maar de Javaan als buitensoldaatKromo buiten— de
Javaan zag ik hoogst zelden zijn „buiten-werk" verrichten met am
bitie, met fut en vlotheid en vooral met Ausdauer en dat kleine
tikje bravour, dat toch ook zelfs tegenover een minderwaardigen
vijand niet misstaat.
Bij de ouderen was het of de sleur der gewoonte, zonder veel
pit, bij de jongeren de vrees voor straf óf de straf, of liever het
kras aangepakt worden, die hen de hun opgelegde taak deed ver
vullen. Natuurlijk alweer: excepté les exceptions.
Ik wil dit gaarne met een vrij teekenend voorbeeld illustreeren,
doch meen er dan op te moeten wijzen, dat deze—en vooral ook de
vorige „illustraties"—slechts met enkele lijnen werden aangegeven
en dan is het een vrij eenvoudig iets om die lijnen naar gansch ver
schillende richtingen te vervolledigen-een uitwerking, die het beleid
van den oorspronkelijken illustrator in het teeken der groene on
kunde brengt. Daarom wil ik op den voorgrond stellen, dat ik nim
mer begin met den Javaan achteruit te duwen; dat de brigades, zoo-
785
t
