Nogmaals: Kromo Buiten.
Aug. 1915 J
de rimboe intrekt Kromo materieel volstrekt z'n tenachterstelling bij
den Amboinees niet dag in, dag uit merkt. Hij krijgt precies
hetzelfde eten, hij krijgt-althans ik heb dit steeds probeeren toe
te passen - hetzelfde voorschot, hij krijgt, als hij ziek is, precies
dezelfde ziekenkost, wanneer de fondsjes het toelaten krijgt hij
hetzelfde aandeel in passar-artikelen e.d.; als er geslacht wordt, krijgen
de niet-varkensvleescheters een geit - werkelijk tijdens een lang
durige patrouille of een actie merkt Kromo van die tenachter
stelling niets. Alleen sluit natuurlijk de financiëele afrekening bij
thuiskomst voor den Amboinees met een heel wat hooger saldo.
En dit systeem als zoodanig vindt, en niet ten onrechte, vele
bestrijders, hoewel ik aan de andere zijde ook wel voel voor het
betoog, dat de meerdere en vooral vruchtbaarder arbeidsprestatie,
economisch gesproken, ook een hooger loon mag eischen. Het is
alleen de vraag of de wijze, waarop die staathuishoudkundige
waarheid in het leger thans wordt toegepast de juiste en vooral een
billijke is. Het is niet aan mij om dit te beoordeelen.
Men zou, dit zij hier even aangegeven, zuiver redeneerende dan
niet alleen voor Amboinees en Javaan (of inlander), maar ook weer
voor Amboinees en Europeaan een zelfde financieële betalingsbasis
moeten scheppen. Want Amboinees en Europeaan zijn ook beiden
soldaat en van beiden wordt ook hetzelfde gevraagd. M.i. moet
men de zaak ook eens van deze zijde beschouwen.
Ik ben werkelijk geen voorstander van Christanisatie, doch om
nu de betere voorwaarden, de bevoorrechting van den Amboinees
toe te schrijven aan zijn Christendom, dat lijkt me toch, op z'n
zachtst gesproken, ganschelijk er naast. Rottineezen en Savoeneezen
zijn ook voor een groot deel Christenen, doch een Christen-Rottinees
wordt als soldaat toch ook onder de inlanders gerangschikt en als
zoodanig bezoldigd?
Dat de heer Schmidt zulke gunstige ervaringen opdeed met
Javanen, is misschien ook eenigszins het gevolg van het feit, dat bij
de maréchaussée de méér uitgelezen Javanen werden geplaatst. Een
dergelijke selectie wordt bij de gewone brigades niet toegepast- en
ik heb bijna steeds in iedere brigade tenminste één bruikbaren Ja-
vaanschen soldaat aangetroffen. Meestal zelfs meerik meen te heb
ben geschreven 10%. Maar die 90 °/0 anderen.1
792
