Terreinvoorstellinq op kaarten.
(Oct. 1916.
De schaduwmethode volgens de methode der verticale belichting
is objectief, zij behandelt alle gelijkgevormde vlakken en hellingen
ook gelijk, brengt gelijke vormenelementen tot uitdrukking door
gelijke beeldelementen, hetgeen echter slechts onder bepaalde om
standigheden als een voordeel kan worden aangemerkt.
Toen Lehmann zijn systeem ontwikkelde, had men, zooals reeds
werd opgemerkt, nog geen levendigen indruk van hoogten eenerzijds,
en daar de kaart zich geheel moest aanpassen aan militaire doelein
den, stelde men anderzijds de hellingen boven alles en zoo brak
het stelsel zich baan, om zich juist in de militaire staten Duitschland
en Oostenrijk te handhaven.
Evenals vroeger de vlakke streken het hoofdtooneel van den oorlog
waren, is de kartografie van het lage land uitgegaan en heeft
daar hare voorstellingen aan ontleend. Deze worden, toen in de
Napoleontische tijden de Alpen het tooneel van militaire actie
werden, zonder meer ook voor de hoogere gebergten van kracht
verklaard en zoo bleef, ook voor het massieve bergland, de mate
van steilheid de albeheerschende factor. Zoo laten zich de uit vroe
gere eeuwen tot ons gekomen overdreven - in mijlen uitgedrukte
gegevens, zich zeer goed verklaren uit de lengten der afgelegde wegen,
uit de helling; van den voet tot den top en kon het mogelijk zijn,
dat de hoogteverschillen, die men in elk geval wilde voorstellen,
werden aangegeven door de hellingen hellingplastieken dat zulks
ook niet anders werd, toen de kartografie hare werkingssfeer ook uit
breidde over het hooggebergte, waar de verhoudingen toch zooveel
dringender op voorstelling van de massa, op vormenplastiek wezen.
Dat Lehmann met zijn systeem het criterium meende te hebben
bereikt, is in het licht der toenmalige omstandigheden beschouwd,
zeer goed verklaarbaar. Dringt men toch door in de helaas door
onze topografen door verschillende omstandigheden nog zoo weinig
beoefende geschiedenis der kartografie, dan is eene samenhang merk
baar tusschen eene nieuwe wijze van terreinvoorstelling en het
morfologisch karakter van het terrein van werkzaamhied van den
promotor, de voorstelling is eene functie van den geest van den
baanbreker en den aard van de meest voorkomende vormen om hem
heen. Von SYDOW, een kartograaf van de lage landen aan de Noord-
Zee, begon met eene nieuwe wijze van voorstelling voor de laag
vlakten in te voeren, het principe Hauslab moet worden toegeschreven
1077
