Onze Infanterie-afstandmeter. [Oct. 1916.
Na deze lange, maar m. i. noodzakelijke toelichting kom ik
terug op mijn oorspronkelijk betoog.
Hierboven nam ik aan, dat de lichtstralen ^uit L het vlak E H
loodrecht troffen; beschouwen we een oogenblik de andere helft van
het prisma, dat den rechten hoek (gemerkt met R op het instru
ment) bevat, dan mogen wij bekend achten, dat het uittredende beeld
van L niet van plaats verandert, al draait men het prisma, zoodat
de hoek, waaronder de stralen het prisma treffen, onverschillig is,
Nu echter hoek H een andere waarde heeft dan 9C°, zal (het
voert te ver, het waarom aan te toonen) |het beeld van L niet
stilstaan. Het gevolg is, dat bij elke onwillekeurige standverandering
van het instrument het verlengde van de uittredende straal eveneens
zal veranderen; m. a. w. hoek S is niet constant.
Tenzij nu de schommeling voor S. zoo klein is, dat de „factor"
praktisch gelijk blijft, zal het duidelijk zijn, dat, waar de waarde van
den factor afhankelijk is van de grootte van hoek S. (nl. factor
tg. S., waarbij S. weinig verschilt van 9C° en dus een kleine ver
andering van S. een groote verandering voor de tangens geeft),
dit inconstant zijn van hoek S. het instrument als afstandmeter
waardeloos kan maken.
Gaan wij na, wat gebeurt, indien hoek i nadert tot zijn grens
waarde, d.w. z de maximumwaarde, waarbij het prisma nog beeld-
vormig toelaat, wat ong. 15° is.
Deze schommeling tot IE? afwijking van den loodrechten stand
voor de invallende stralen is bijna onmerkbaar, voor wie zich van
den afstandmeter bedient, kan dus gemakkelijk voorkomen en is
bijna niet te vermijden.
Voor hoek i 15°, krijgen we volgens (2) sin isin *1 =3:2 of
sinii= 0,17254, dus hoek ii 9° 56' 8".
Uit (4) volgt ui=9° E6' 8" 2° 18' =12» 14' 8".
Volgens is sin u 3/2 sin 12° 14' 8" 0. 31789. of u 18° 32' 8"
Volgens (6) is hoek S 90° u i 90« -)- 2° 18'- 18° 32' 8" -f-
15o- gc° - lo 14' 8"
Nu is de middelbare (geodetische) fout voor het prisma van
Prandtl 3'.
11) Vgi. Jordan II, 1908, blz. 50, waarbij nog wel gerekend werd op
de waarde hoek i 00 De waarde hoek i 15° geeft echter
slechts een onbeteekenend verschil voor de middelbare fout.
2001
