[Nov. 1916.
lijn werd opgeheven. Bovendien werd de spionnendienst en de
controle op de vaste spionnen ook uitgeoefend door reizende spi
onnen en spionnencontrö eurs. De vaste geheime agenten waren
Duitschers, Oostenrijkers, Zwitsers, Luxemburgers of Belgen. Naar
dikwijls beweerd wordt, zouden vele ongeregeldheden in de laatste
30 jaren, als werkstakingen, woelingen in Ierland, suffragette-op
stootjes enz. aangestookt zijn door den Duitschen geheimen dienst.
Ook zouden de Fransche spoorwegen talrijke geheime agenten
in dienst hebben gehad, die van hun Duitsche lastgevers de op
dracht hadden ontvangen de troepenconcentratie in de war te stu
ren door sabotage en andere middelen. Tot dusverre kwamen echter
nog geen berichten tot ons, waaruit blijkt, dat deze personen, zoo
ze al bestaan hebben, werkelijk aan hun opdracht hebben voldaan.
Een van de belangrijkste onderdeelen van den Duitschen
geheimen dienst is dat van de kaarten. Omtrent alle personen
van belang worden nl. inlichtingen ingewonnen, voornamelijk
betreffende hun particuliere leven, hun karakter, hun kennis en
ontwikkeling, enz. Elk van deze personen heeft te Berlijn
een kaart, waarop, met behulp van de binnenkomende inlich
tingen, geregeld de beschrijving van persoon en omstandigheden
wordt bijgehouden. Wat de officieren betreft, moeten de navol
gende categorieën een kaart te Berlijn hebbende generaals; de
hoofdofficieren of daarmede gelijkgestelden; de officieren, die bij
hun examen tot het eerste y gedeelte behoorden; de directeuren,
leeraren en dienstchefs bij de militaire scholen, de fabrieken en
werkplaatsen van wapening, munitie en materieel; de staf- en ordon
nansofficieren of daarmee gtlijkgeste'den, die werkzaam zijn
bij de ministeries en de staven van leger en marine; de officieren,
wier particuliere leven niet is, zooals het behoort, of die in finan-
cieele moeilijkheden verkeeren: enz.
In tegenstelling van den Duitschen geheimendienst, die voor
namelijk naar buiten werkt, is - voor zoover bekend - de Fransche
geheime dienst in de eerste plaats er op berekend om voor de
inwendige veiligheid van den staat te zorgen en is van Fransche
spionnage in het buitenland nooit veel gebleken.
Frankrijk is vanouds geweest het land van de groote politieke
verbrokkeling, waar de grootste zorg van de aan het bewind zijnde
1177
