In den Fransch-Duitschen oorlog 1870/71 deed het gemis aan
slachtgereedschap te velde zich onaangenaam gevoelen. De slach-
tersafdeeling was ingedeeld bij de colonne voor de veldartillerie.
Alle gebreken en schade verbonden aan het leveranciers-systeem
traden in dezen oorlog ten duidelijkste te voorschijn
Beieren en Wurtemburg waren, wat het systeem van verpleging
betrof de andere bo .dsstaten voor Gedurende den oorlog liet de
opvoer van levensmiddelen meermalen veel te wenschen over en
werden de waterwegen onvoldoendbenut De Klachten over
vleeschgebrek in het veerijke Elzas-Lotharingen kunnen alleen ver
klaard worden door het gemis aan slachtgereedschap en de onge
oefendheid van het personeel in het opdrijven van vee. De bereiding
ging bij het Beieische lpgerkorps beter, dank zij een gedrukte hand
leiding aan het personeel uitgereikt. Hier bleek, hoe loonend de kleinste
voorzorgen voor het bereiden van spijzen zijn en hoe noodzakelijk
het is reeds in vredestijd personeel op te leiden voor den verplegings-
^Als* gevolg van de gunstige verplegingstoestanden na den slag
bij Sedan werden de krijgsoperatiën niet gestoord door de runderpest
onder de kudden slachtvee, hoewel die ziekte aanzienlijke schade
aanrichtte Na de insluiting van Metz werd slachtvee uit Luxemburg
betrokken en in gunstig gelegen runderparken verzameld. Met het
oog op het optreden van besmettelijke veeziekten werden die parken
van tijd tot tijd verplaatst Uit Duitschland-zelf werd alleen geconser
veerd vleesch toegezonden.
In den Russisch-Japanschen oorlog werden voor het eerst rijdende
veldkeukens gebruikt, en deze voldeden goed. Wegens gebrek aan
bergruimte moesten groote hoeveelheden van het door de Russen
naar Charbin opgevoeid bevroren vleesch begraven worden De
veldtocht in Mantsjoerije, waar bijna geen wegen waren, toonde aan,
hoe men alle beschikbare middelen tot opvoer van levensmiddelen
dient te benutten: koelies, kameelen en andere lastdieren, tweeradige
karren enz. Veroverde spoortreinen (zonder locomotieven) werden
door koelies voortgeduwd, als de afstanden klein waren De Japanners
aten ook gedroogde visch en hadden dit voedingsmiddel dikwijls
liever dan vieesch of vleeschconserven Ook het Japansche leger moest
zijn bewegingen somwijlen vertragen in verband met de levensmiddelen
voorziening.
In den Balkanoorlog vochten de Turken in hun eigen^ land,
wat in zake de verpleging een voordeel was. Aanvankelijx wa
ren overal groote voorraden, maar het falen van den verplegings
dienst heeft ongetwijfeld veel bijgedragen tot den ongelukkigen
afloop van den oorlog. De intendance zag geen kans de voor
raden behoorlijk te distribueeren en toen het half verhongerde
leger op de vlucht sloeg, vielen de depots van levensmiddelen
onvernield in 's vijands handen. Hierdoor werd de voeding van
het Bulgaarsche leger veel gemakkelijker Met ossen bespannen
treinafdeelingen, kudden vee en vleeschwagens volgden het opruk
kende leger. Daar de wegen in moerassen waren veranderd, ging
dit alles echter niet snel genoeg Zonder de veroverde Turksche
117
