Wat toch zou natuurlijker zijn, als deze in hun verzet blijven vol
harden?
Wie weet, welke goede diensten de terechtgestelden ons konden
bewijzen
Blijkt na eenigen, niet te kort gestelden termijn, dat zij daartoe
niet geneigd of onmachtig zijn, blijft ons immers nog altijd de weg
tot verbanning open.
Indien alles voor den wind ging, elke aanwijzing met sucees
werd bekroond, zouden wij niet beducht behoeven te zijn over ge
brek aan goede gidsen. Deze zijn in den beginne betrekkelijk tal
rijk, als men van de omstandigheden partij weet te trekken.
Edoch, overvallingen mislukken, gidsen en spionnen worden ver
raden en leggen het loodje, de bevolking komt in het gedrang,
terwijl de bendehoofden ten laatste de meest scherpzinnige maat
regelen treffen, om zich voor verraad te behoeden.
Dies kan het voorkomen, dat er maanden verloopen zonder de
minste aanwijzing of berichten. Het is juist in deze periode, dat de
bestuursambtenaar of officier kan toonen over de noodige vinding
rijkheid te beschikken, ten einde de hand te kunnen leggen op een
bruikbaren gids, daarbij gebruik makende van een mogelijk zich
aanbiedende gunstige gelegenheid.
Een methode tot het verkrijgen van dit voor ons zoo onmisbare
materiaal is, om twee hoofden, die ons goed gezind zijn en des
niettemin met den vijand heulen, in het geheim tegen elkaar uit
te spelen. Zoodoende kan men van den een te weten komen, wat
de ander uitvoert en omgekeerd. De omstandigheden moeten zich
natuurlijk daartoe leenen, wil men met dit „katjauen" tot zijn doel
geraken.
Ook de volgende truc kan worden toegepast. Men haalt den een
of anderen avonturier over, zich bij een nog volhardend verzetslei
der aan te sluiten.
Geduld, tijd en een beetje geluk doen het overige.
Een gevangen bendelid brengt men er toe zoogenaamd te ontvluch
ten en zich weder bij de bende aan te sluiten, om ons te gelegener
tijd de verblijfplaats van zijn ambulanten chef aan te wijzen.
Het is eenvoudig gezegd, doch moeilijk gedaan.
De mise-en-scène moet soms kunstig op touw worden gezet en
de komedie ernstig betracht.
De avonturier zal zich bv. onder de bevolking op bedachtzame
wijze over zijne eventueele kwaadwillige plannen uiten. Men geeft
hem een voorlader met eenige munitie—ik zie reeds bedenkelijke
231
