Goede uitkomsten gaven seinen met hel toestel-zelf, maar ook
hier is tijdverlies en het aantal teekens blijkt beperkt.
Het best heeft het z.g. roettoestel voldaan, dat uit een met roet
gevulden cylinder bestaat, waarin een tot den bodem reikende buis
met de buitenlucht in verbinding staat en een andere pneumatische
met den motor. In laatstgenoemde is een ventiel aangebracht, dat
de waarnemer door middel van een draad langer of korter kan ope
nen, zoodat uit de eerste buis zwarte rookwolken uitgestooten wor
den, die door de beweging van het toestel den vorm van punten en
strepen aannemen, waarmee men een alfabet of een geheimschrift
kan samenstellen. Tevens staan den waarnemer nog lichtkogels ter
beschikking om onmiddellijk de aandacht op iets bijzonders te kun
nen vestigen. Achter de batterij legt men inmiddels met behulp van
drie oranjelappen, welke kleur het best uit de lucht zichtbaar is,
teekens uit, zoodat de waarnemer weet, wat telkens van hem ver
langd wordt, b.v. plaats van het doel aangeven, waarneming der
schoten in lengte en breedte, waarneming der schoten enkel in de
breedte, waarneming herhalen; landen enz.
Worden de diensten van den vlieger niet meer verlangd, dan
neemt men de lappen weg, waarna het vliegtuig kan landen.
Soer. Hdbl. 28 Juni 1917.
561
