ihnen auf, dasz an einen Hause, in dem prof. N. mit seinen Assistenten
arbeitete, in regelmaszigen Zwischenraumen ein Fenster geoffnet und
etwas herausgeworfen wurde. Die Neugierde trieb sie nach zu sehen
und da zeigte sich zu ihrem Entsetzen, dasz es abgeschnittene Arme
und Beine waren, die sich vor dem Fenster bereits zu einem ganzen
Berge angehauft hatten.
Wenn man weisz, dasz heute an den Hauptverbandplatzen nur
wenige Amputationen ausgeführt werden DANiELSENberichtet in der
Feldarzl. Beilage zur Miinch. Med Wochenschrift 1914 No. 47, dasz
er unter 4000 Verwundeten nur zweimal eine Armamputation vorge-
nommen, alle übrigen Verwundeten aber konservativ behandelt hat
so kennzeichnet das den Unterschied von damals und hrute in
schlagender Weise.
Nun starb;n von den vielen Amputierten in 1870 noch ein groszer
Teil. In manchen Lazaretten, wo der Hospitalbrand herrschte, erlagen
trotz der friihzeitigen Amputationen von den Knochen- und Gelenk-
schüssen 80-9C°/o.
Heute lassen sich bis auf wenige Prozente die Verwundeten
mit Knochschüssen am Leben erhalten. Wir selbst haben bei über
100 Knochen- und Gelenkschiissen in Zweibriicken nur eine einzige
Amputation im Laufe der Behandlung machen müssen und nur 3°/0
Mortalitat gehabt".
Over het algemeen komen voor directe operatie alleen in aan
merking buikschoten en schedelverwondingen (tangentiaal-schoten).
Met de operatie van buikwonden werden in den Boerenoorlog
zeer treurige ervaringen opgedaan, zoodat Mac Cormacs M.D. schrijft:
„Een door de buik geschotene sterft in dezen oorlog, als men hem
opereert en blijft in leven, als men hem met rust laat". Het laatste
gedeelte van dit gezegde is in strijd met de algemeen bekende
ondervinding, maar toch schuilt hierin eene vingerwijzing om, als
er gelegenheid is voor eene snelle doorzending, hetgeen het geval
is, wanneer het veldhospitaal niet te ver is en transportmiddelen
(goede, voor het gewondenvervoer ingerichte automobielen) be
schikbaar zijn, deze gewonden zoo spoedig mogelijk naar een meer
geschikt operatielokaal te zenden Wat de schedelverwondingen be
treft, hier is de kans op infectie minder groot, en behoeven deze eerst
voorloopig te worden geopereerd (wegnemen van drukkende been
splinters, 't geen door oorartsen kan geschieden). Zoo meen ik, dat het
werk op de verbandplaatsen door een goed beleid voor een groot
deel naar de hulpverbandplaatsen, de verzamelplaatsen voor marsch-
vaardige lichtgewonden (waar steeds een arts aanwezig behoort
498