komen, namelijk kust-, rivier- en grenslijnen alsmede de menschelijke
woonplaatsen en enkele verkeerswegen, waren de teekens, waarmede
die objecten werden aangeduid, zoo duidelijk, spraken in zulke mate
voor zich zelf, dat eene verklaring overbodig was. Thans is zulks
echter anders geworden.
Nu tal van andere objecten eveneens kartografisch worden weer
gegeven, zooals bijv. de bebouwing van den bodem, het natuurlijk
plantenkleed, de verschillende soorten van verkeerswegen en de
middelen om de natuurlijke hindernissen te overwinnen (bruggen,
tunnels), de onderscheidene soorten van menschelijke woonplaatsen,
enz. enz,, heeft men, om al die teekens of signaturen te kunnen
begrijpen, een afzonderlijken sleutel noodig, iets wat vooraf gelezen
moet worden, een legenda (legere - lezen). Die teekens kunnen de
horizontale projectie (orthogonaal) of den opstand der af te
beelden voorwerpen voorstellen, het voorwerp karakteriseeren 2)
of symboliseeren 3). Voor al die conventioneele teekens gelden
vaste regels; eveneens is dit het geval met de kleuren, waarmede
de verschillende soorten objecten worden afgebeeld. Zooveel mo
gelijk we Ieeren het reeds op de lagere school moet het streven
op den voorgrond staan, de natuurlijke kleuren weer te geven, dus
wateren blauw, voorwerpen van steen rood, zandgronden geel,
begroeide plekken groen.
Aldus in het kort de geschiedenis van het ontstaan van de le
genda's, waarvoor wordt verwezen naar H. Zondervan, Proeve
eener algemeene kartografie, M. H. A S. van Meurs, Handleiding
bij de beoefening van het topografisch teekenen, Vivien De S' Mar
tin, Histoire de la Geographie, O. Peschel, Geschichte der Erdkunde,
Wagner, Lehrbuch der Geographie, Gelcich und Sauter, Kar-
tenkunde, J. Zaffauk, Signaturen in- und auslandischer Plan- und
Kartenwerke en verdere litteratuur, te veel om op te noemen.
Het behoeft niet gezegd te worden, dat de legenda, welke het dui
delijkste spreekt, de beste is. Zij moet ingeburgerd zijn en mag
daarom maar hoogst zelden veranderd worden. Zij moet logisch
1) Klapperboom, vuurtoren, enz.
2) Teeken voor spoor- en tramweg, stroomnaald, enz.
3) Bijv. Christen begraafplaatsen, het kruis waaraan volgens de le
gende Christus voor ons stierf; Inlandsche graven: de halve maan. De
vorm van Chineesche graven is op zich zelf symbolisch (het vrouwelijk
bekken), het teeken op de kaart is orthogonaal.
510
