„werd er tegen gewaarschuwd, daar het aantal ziektegevallen toch
„reeds schrikbarend groot was. Toen bewees de tabak haargroote
„waarde. In den vorm van rooktabak, sigaren, sigaretten en pruim
tabak werkte zij uiterst heilzaam, zoowel physiek als psychisch.
„Zij bevorderde de speekselvorming en was daardoor een lafenis
„tegen den onleschbaren dorst. Den niet-rooker klinkt het para
doxaal in de ooren, dat tabak bij felle hitte verfrisschend werkt,
„maar toch is het zoo en evenzoo is zij een beproefd hulpmiddel
„tegen vermoeidheid.
„Op die lange geforceerde marschen, waarbij aan nachtrust niet
„te denken viel, weigerden de beenen bijna den dienst; half tuime=
„lend en strompelend ging het voorwaarts en alleen de ijzeren
„discipline hield er nog zoo wat den gang in. Eindelijk kwam het
„zoover, dat de manschappen onder den marsch insliepen, een feit,
„dat ook door onderzoekingen van Engelsche en Fransche militaire
„dokters is geconstateerd.
„Het loopen werd een zuivere werktuigelijke beweging. Zwijgend
„gingen de manschappen voort; de opwekkende liederen, die aan
hankelijk hadden geklonken, waren allang verstomd.
„De moeheid en matheid der troepen waren zoo groot, dat
zij geen klank meer uit hun verdorde kelen konden halen.
„Dat zij het konden volhouden en niet bij honderden neervielen
„langs den weg, hadden zij te danken aan de tabak, die kwistig
„werd verstrekt",
Ten einde de gewenschte afwisseling in de voeding te ver
krijgen, kan het nasi goreng-ration dagelijks worden aangevuld met
een rantsoen brood, van achteren aan te voeren. Daar volgens het
voorstel van Kolonel Schutstal de keukenwagens worden uitge
schakeld, zijn ook de koks niet bij de troepen ingedeeld, zoodat zij
behulpzaam kunnen zijn bij het smeren en beleggen van de broodjes,
die kant en klaar bij de troepen worden gebracht. De minst om
slachtige regeling is verstrekking van een rantsoen brood ook aan
de Inlandsche militairen doch een dusdanige regeling hangt ten
nauwste samen met het meelvraagstuk.
Het ligt in de bedoeling, dat in oorlogstijd meerdere mili
taire bakkerijen het brood leveren, dat dan per spoor, auto, as of
draagpaard naar de troepen wordt gebracht. Voor dat doel wordt
v.z.n. gebruik gemaakt van de particuliere bakkerijen, waar militair
bakkerspersoneel te werk wordt gesteld. Is broodvoorziening op
die wijze niet mogelijk, dan worden de verplaatsbare veldbakkerijen
in werking gesteld.
78
