Het bijvoegen van automobielen voor ziekenvervoer aan de
veldhospitalen, heeft invloed op de tactische overwegingen te
dien opzichte. Hef zou eenvoudig zijn, als men kon zeggen,
we hebben automobielen genoeg en het evacuatiestation of het
concentratiehospitaal is slechts zoo en zoover, dus klaar is Kees.
Zoo eenvoudig is de zaak echter niet. Alvorens daarop in te
gaan, acht ik het beter eerst de vraag te stellen „waarvoor
dient het veldhospitaal?" Natuurlijk voor de opname en be
handeling van zieken en gewonden, zal men zeggen. Daarvoor
dienen echter alle geneeskundige eenheden in meerdere of min
dere mate. Mijne vraag is uit een tactisch oogpunt bedoeld.
Het veldhospitaal kan eerstens dienen om naast de verband-
plaats te worden opgericht. Dit was bij t begin van den
oorlog in Nederland het hoofddoel, dat men op het oog
had. Ten tweede kan het veldhospitaal worden gebruikt om
de verbandplaats af te lossen. Het derde gebruik, dat er
in de oorlogvoerende landen vooral van wordt gemaakt, is
„het onderbrengen der gewonden op het slagveld na een over
winning En daarom verdient het ten zeerste aanbeveling na
te gaan, of de capaciteit onzer veldhospitalen voor het laatst
genoemde doel voldoende is. Men moge meenen, dat door
het toevoegen van een grooter of kleiner aantal automo
bielen dit onderbrengen van de gewonden op het slagveld
niet meer noodig is, zulks zou niet juist zijn ingezien. In een
land van bandjirs en aardverschuivingen, als waarin wij hier
wonen, zou zulk een opvatting van een al te groot optimisme
getuigen, terwijl bovendien kwaadwilligheid en vijandelijke
handelingen (bijv door middel van vliegtuigen), zooals het op
blazen van bruggen, het verbranden van benzinedepots enz
dagenlang den afvoer der gewonden zouden kunnen verhinde
ren. Daar veelal het gevecht eerst tegen of in den avond is
afgeloopen, zal vooral, als men slechts beschikt over slechte
of onveilige afvoerwegen, men althans gedurende den nacht
alle gewonden onder moeten brengen. Nog andere gevallen
kunnen zich voordoen, waarop ik opmerkzaam werd gemaakt
door het zeer interessante artikel van den kolonel Schutstal van
Woudenberg in het December Nr. van dit Tijdschrift over het
treinvraagstuk en de verpleging, n. 1.
272
