voor de pret „op straat." Per auto bezochten ze verschillende
plaatsen op West-Java. De kleine straf, die ze zich daarmee
slechts konden berokkenen, ondergingen ze liever dan
de manoeuvres. Maar een kameraad, die zich niet op die wijze
aan zijn verplichtingen onttrok, maar tijdens die oefening een
bevel, dat hem onbillijk voorkwam, „uitdrukkelijk weigerde", ja,
daarmee liep het anders af. „Dienstweigering heet dat en 't
geval van de eerste heeren was slechts „mankeeren.'
Ik herinner me verder een veldartillerist, die tijdens een marsch
nabij Batavia van zijn caisson afsprong, in de kampong verdween
en eenige dagen later gearresteerd werd Geen desertie, want
hij verliet Java niet, geen dienstweigering, want hij weigerde
niets, althans geen hem persoonlijk gegeven bevel. Neen, dat
is enkel „mankeeren."
Het frappantste staaltje, dat ik ken, gaf een militair uit Meester-
Cornelis, die, omdat zijn bataljon naar Djainbi zou vertrekken,
even permissie vroeg om afscheid van zijn familie te nemen
en zoo de plaat poetste. Later gaf hij openlijk als reden op,
dat hij dat trucje vooraf bedacht had voor 't geval, dat zijn
bataljon ook naar Djambi moest, hij had liever een paar dagen
provoost dan oorlog. De embusqué!
Is er nu een sprekender voorbeeld van desertie te vin
den? Maar de man had het eiland van zijn garnizoen niet
verlaten.
M. i. zijn zulke gedragingen vrij wat crimineeler, tasten ze
meer de orde van het leger aan, dan de noodsprongen van die
jongens, die een ellendige reis als stowaway er voor over heb
ben, omdat ze 't hier te lande onmogelijk kunnen bolwerken,
en, zijn ze eenmaal in Holland, 't eerste het beste politiebureau
binnenloopen, omdat ja, omdat het daar toch ook
niet ging. En juist hen treffen de zware straffen, meestal 10
maanden detentie, afgezien van het uit den aard der zaak lang
durige preventieve arrest.
Dat drossen, soms in massa, dat voor een jaartje „op
straat" zijn, dat maken van snoepreisjes zonder verlof, zou
voor een groot deel ophouden, indien slechts bij Alg. Order
(Gouv. besl.) werd bepaald, dat een garnizoen niets anders
is, dan een gewoon mensch er onder verstaat. Men be
denke daarbij, dat die tijd „op straat" meestal niet wordt
zoekgebracht met onschuldige genoegens. Hoevele „burgers"
zijn niet wegens misdrijf gearresteerd om bij 't onderzoek
door de mand te vallen als gedrost militair. Het zijn juist
de ongunstige elementen in het leger, die het langs dezen
ongerechtigden weg eens in het particuliere probeeren, we
tende, dat hen, als ze maar niet het eiland verlaten, hoogstens
454
