In elk geval bleek overtuigend, hoe uiterst moeilijk het is
om van de verschillende aanwezige omstandigheden het juiste
gebruik te maken en het beste partij te trekken.
De overtuiging moet daarom bestaan, dat de theorie in dezen
slechts het allereerste begin is. Zoo goed als na de elemen
taire tactiek, tactische oefeningen op de kaart de a. s. troe
penleiding routine moeten verschaffen, zoo dient ook de kennis
der elementaire versterkingskunst veelvuldig op concrete geval
len te worden toegepast.
Eerst dan zal het ook blijken hoe noodzakelijk het is. dat de
troepenleider zelf volkomen op de hoogte is van dit deel der
krijgswetenschap en dat hij zich daarbij niet kan verlaten op
den besten technischen adviseur.
In elk speciaal geval zal het zich n. 1. voordoen, dat de tactische
eischen voor de stelling gedeeltelijk in strijd komen met de
technische. Dan moet de bevelhebber een zuiver inzicht hebben
in- en oordeel over de belangrijkeid van eventueele technische
bezwaren, die tegen de tactisch meest gunstige opstelling bestaan,
om te weten, in hoeverre die moeten worden aanvaard, dan
wel daaraan worden toegegeven.
Men zal b. v. een ijzerdraadversperring dichter bij of verder
af plaatsen, dan wel gewenscht is, indien de bodem op de tactisch
gunstigste plaats rotsachtig en plaatsing der palen onmogelijk
is, of wel, om van het aanwezig zijn van hoornen, waar tus-
schen de draad is aan te brengen, te profiteeren en daardoor
tijdwinst te verkrijgen. Evenzoo bij ontgraven van loopgraven
kan gunstige bodemgesteldheid op een tactisch niet de meest
gunstige plaats een overwegende tijdsbesparing geven.
Alleen, indien men volkomen op de hoogte is ook van de
eischen der techniek, zal men de juiste beslissing kunnen
nemen, een beslissing, waarvan het succes der operatiën kan
afhangen.
Thans nog een enkel woord over hetgeen de tegenwoordige
oorlog leert. In den aanvang heeft men beweerd, dat alle tot
nu toe heerschende begrippen over versterkingskunst in wezen
veranderd moesten worden; bij nadere beschouwing dient men
daar echter op terug te komen.
595
