Hoewel de tijd zeker nog niet is aangebroken om vaste
conclusies te trekken, is ook het tegenovergestelde, dat men
thans geen houvast meer heeft aan vroeger verkondigde theo
rieën, niet waar. Het m.i. meest marquante feit, n.l. een ver
dediging in zeer groote mate in de diepte gegroepeerd, is
alleen een meer intense toepassing van een reeds gehuldigde
theorie. In de „Veldversterkingskunst" van Snijders, herzien
door Bodenhausen, wordt in 26 daarover al gesprokende be
zwaren daar genoemd tegen meerdere stellingen achterelkaar,
hoofdzakelijk neerkomend op een beperkte beschikbare troe
pensterkte, zijn in den thans gevoerden oorlog weggevallen.
Ook het ver doorgevoerde uit elkander nemen en verspreiden
van alle elementen der verdediging is een logische voortzetting
van reeds gehuldigde beginselen, waardoor destijds de een
heidsforten zijn veroordeeld.
Verder moeten wij in het oog houden, dat bij den strijd op
het Westfront, waarop de aandacht het meeste valt, voor onze
verhoudingen ondenkbare factoren in het spel zijn; de groote
hoofdzaken, waardoor de versterkingskunst daar gedwongen is
geweest zich in vele opzichten te herzien en te wijzigen,
zijn de aangewende enorme artilleriemacht en het ongekende
munitiegebruik, benevens de invoering en reusachtige voor
uitgang van het vliegwezen. Bij een expeditionnairen oorlog,
als mogelijk hier gevoerd zal moeten worden, is een dergelijke
aanwendig dier wapens ondenkbaar en bij de aan te leggen ver
sterkingen zal daarop ook niet gerekend behoeven te wordeneen
verdediging, waarbij soms tien man per M. gevechtsfront be
schikbaar zijn, is voorloopig ook voor ons een onmogelijkheid.
Het is ongetwijfeld nog niet het tijdstip om ten volle profijt
te kunnen trekken van de lessen van dezen oorlog, de gege
vens komen maar zeer onvolledig tot ons. vele belangrijke
punten zullen tot na den vrede geheim blijven. Zeker zal dan
ook van wat vermeld wordt, wel een en ander t. g. t. herzien
moeten worden.
Bij de behandeling der verschillende elementen zullen alle
detailquaesties en de wijzigingen, daarop thans toegepast in
afwijking van vroeger heerschende begrippen, van zelf ter
sprake komen.
596
