vulling van munitie en van voedsel leveren problemen op,
waardig om door de meest geleerde militaire kopstukken te
worden bestudeerd, doch zij zijn kinderspel vergeleken bij
het probleem, waarvoor de Fransche militaire artsen stonden
na den slag aan de Marne. Zij zullen kinderspel zijn, ver
geleken bij de problemen, die de chefarts zal hebben te
overwinnen na een slag van eenig gewicht. En deze zich
voordoende vraagstukken zullen niet bevredigend worden op
gelost tenzij door mannen van te voren geoefend om ze op
te lossen.
De organisatie, tactiek en administratie van den geneeskun
digen dienst in tijd van oorlog is een speciaal vak, juist even
eenig in zijn soort, evenveel omvattend en moeilijk aan te lee-
ren als bacteriologie, chirurgie of eenig ander speciaal vak.
Hij, die het grootste gedeelte van zijn vrijen tijd en zijn energie
heeft opgeofferd aan de studie van de behandeling der militaire
geneeskundige oorlogsmachine, zal zonder twijfel de vele zaken,
die op dit onderwerp betrekking hebben, begrijpen, terwijl een
ander geen tijd had ze te leeren, maar hij zal ook levendig
beseffen, dat hij onvoldoende kennis bezit om op te treden als
specialist voor chirurgie of bacteriologie. Zonder twijfel zullen
de specialisten in laatstgenoemde vakken erkennen, dat hunne
speciale opleiding hen niet in staat stelt een leidende rol te
spelen bij den geneeskundigen dienst in oorlogstijd. De on
vruchtbaarheid van den universaalspecialist, van den „Jan van
alle markten thuis", is spreekwoordelijk. Het ligt niet meer
binnen de grenzen van het menschelijke bevattingvermogen
van een militairen arts om genoegzaam meester te zijn van alle
onderwerpen, die men theoretiseh van hem eischt.
Doch sommigen moeten deze tactische kennis hebben, anders
komt er wrijving, verwarring, arbeidsverlies, chaos, onnoodig
lijden, dood en uitputting.
Hoe grooter het aantal menschen, 't zij combattanten, 't zij
personeel van den geneeskundigen dienst, des te grooter de
moeilijkheden, De moderne legers tellen millioenen en de
overvloed van geneeskundige hulpmiddelen, waarmede zij thans
zijn voorzien, voert tot moeilijkheden, wanneer er geen ge
schoolde leiding en stevige organisatie is. Om eene matige kennis
863
