Ooer nliegongdufefeen in bet algemeen en
oner dynamische stabiliteit nan vliegtuigen
in uerband met de beide laatste ongenalien.
De laatste twee vliegongevallen zullen ongetwijfeld nog
versch in ieders geheugen liggen. Ook de byzondere overeen
komst tusschen beide ongevallen, nl. uitslippen in een bocht,
gevolgd door een „nose dive" of „vol piqué" (ik ken daar nog
geen geijkte Hollandsche uitdrukking voor), moeten wel te
denken geven. Daar verder het groote publiek over het algemeen
niets of weinig weet van stabiliteitsproblemen, terwijl als regel
de aviateurs zelf zich daar ook niet te veel om bekommeren,
meende ik, dat het misschien niet ondienstig zou zijn in het
kort een overzicht te geven van wat men verstaat onder stabiliteit
en hoe deze bevorderd of in gevaar gebracht kan worden,
terwijl ik aan de hand van eenige windtunnelproeven, te Boston
genomen, ook de vermoedelijke oorzaak van de twee recente
ongevallen meen te kunnen aantoonen.
Alvorens dat onderwerp te behandelen, wil ik het nog in 't
kort hebben over vliegongelukken in het algemeen. Pers en
publiek beginnen als regel elk ongeluk in de eerste plaats aan
den motor te wijten. Vooral in Indië, waar indertijd, niettegen
staande de dagelijksche regelmatige vluchten, waarbij motorpan
nes niet voorkwamen, door een perscampagne achterdocht was
opgewekt tegen de Hall-Scott motoren, is men daar zeer sterk
in. Laat ik" daarom beginnen met te constareeren, dat slechts in
zeer enkele gevallen het niet goed functioneeren van een motor
iets te maken heeft met een vliegongeval. Een overlandvlucht
makende, boven slecht terrein, zou een motorpanne den be
stuurder in een leelijk parket kunnen brengen, doch dank zij
het groote zweefvermogen der hedendaagsche machines (bij de
Indische toestellen gemakkelijk 1 op 8), heeft men, mits hoog
genoeg zijnde, en dit is natuurlijk het geval, volop tijd een
landingsplaats te zoeken. In Indië zal men daar niet altijd even
goed in slagen, doch levensgevaar is in zoo'n geval slechts in
geringe mate aanwezig. Een eenigszins ervaren bestuurder kan zijn
868
