Er is dus reden te over om aan te nemen, dat ook de Glenn
Martin-toestellen stabiele en goed-bestuurbare machines zijn,
hetgeen ook in de practijk voldoende bewezen is.
Waren alle voorgaande bewegingen en gedragingen in de
lucht theoretisch te verklaren en af te leiden, thans wil ik
wijzen op een verschijnsel, dat wel door laboratoriumproeven
is aangetoond, doch waarvan men nog geen aannemelijke ver
klaring heeft gevonden.
In het algemeen is de longitudinale stabiliteit vrij onafhankelijk
van de laterale, d. w. z., dat gieren, rollen en slippen bijna
geen invloed heeft op de baan van de aeroplane in verticalen
zin, dus geen duiken of stampen tot gevolg heeft.
Er is echter aangetoond, dat een „side slip" een gering
duikmoment tengevolge heeft, hetwelk sterker wordt, naarmate de
snelheid der machine grooter is. Hinderlijk is dit echter niet. Wordt
de side slip echter zoo groot, dat de lengte-as van het toestel
een hoek van om en bij de 15 graden maakt met de oorspronkelijke
bewegingsrichting, dan treedt plotseling een zeer sterk duikmo
ment op en wel zoodanig, dat bij de Curtiss-machine een druk
van ongeveer 50 K.G. wordt uitgeoefend op het hoogtestuur.
Deze druk is sterker naarmate de aangrijpingshoek der draag
vlakken (angle d'attaque) kleiner en dus de hoiizontale snelheid
grooter is. Wat er dus gebeurt bij het even overschrijden van
dien „critieken hoek", behoeft niet veel uitleg. Een bestuurder
voelt zijn machine slippen. Als regel is de eerste beweging
bij dergelijke abnormale bewegingen een vergrooten van de
snelheid, daar dit door velen nog steeds als een „cure all"
tegen alle mogelijke ongevallen beschouwd wordt
Hij schept daardoor een gunstigen toestand voor het op
treden van den hierboven bedoelden druk. Overschrijdt hij nu
den critieken sliphoek, dan zouialleen een direct aangebrachte
tegendruk van 50 K.G. een „nose dive" kunnen voorkomen.
Is men niet bekend met deze eigenschap van zijn machine,
dan is, wanneer men zich op geringe hoogte bevindt, zooals
bij de laatste ongelukken het geval was, een catastrofe bijna
onvermijdelijk.
'k zal hieronder doen volgen, wat professor Hunsaker in
zijn rapport over „Dynamical stability of aeroplanes" over
880
