dit verschijnsel zegt. „However the change in M. (duikmoment)
„is most interesting. For i 12° (i is aangrijpingshoek der
„draagvlakken) no change in M. is produced bij yaw, but for
,,i 6° a small diving moment is induced. For an angle of
„yaw of 15° or more, this diving moment is enormously increased.
„For i 6°, y (d.i. de sliphoek) 15°, M. is 1850 pounds-
feet, corresponding to a force on the elevator of naerly 100
„pounds.
„If the pilot attempts to turn without banking he may side
„slip so rapidly, that he has the relative wind making
„an angle of 15° to the longitudinal axis of the aeroplane.
„The aeroplane will then tend to dive sharply. Similarly,
„an excessive bank may induce a side slip inwards and
„the same tendency to nose dive. The cause of this tendency
„to nose dive shown here is not understood, but it is signi
ficant, that many accidents have occurred to pilots, in
turning."
Ik ben door het waarnemen van den val van onderluitenant
Mosselman gesterkt in mijn overtuiging, dat dit laatste ver
schijnsel zich ook bij de Martin-machines heeft voorgedaan. Mij
toevallig op het race-terrein Koningsplein bevindende, zag ik
dien morgen de T.T. machine opstijgen en een bocht naar links
maken. De bocht was buitengewoon vlak, waarop ik een naast
mij staand collega attent maakte, er bij voegende, dat dit niet
goed zou afloopen. Ik zag toen de machine duidelijk naar bui
ten uitslippen en volgde thans met gespannen, aandacht hare
bewegingen, daar ik elk oogenblik verwachtte het toestel te
zien kantelen en een „feuille morte" te zien maken. Hoe groot
was toen niet mijn verbazing, toen ik het toestel plotseling met
den kop omlaag zag duiken en bijna loodrecht den grond zag
inschieten.
Mocht deze lezing van de oorzaak der laatste vliegongevallen
de juiste zijn, dan behoeft dit echter volstrekt geen reden te
zijn om de toestellen voor onvoldoende stabiel te verklaren.
Men zorge slechts steeds in een bocht de machine flink naar
binnen te doen hellen en voorkome slippen te dicht bij den
grond. Verder zij men indachtig niet steeds als eerste beweging
het toestel met den neus naar beneden te richten, doch inte-
881
