merkt, dat er gestormd wordt. Toen Nederland dan ook het voor
beeld gaf door de invoering van roode vlaggen, zie de „Wenken",
hoefde men hier ook niet te schromen het voorbeeld te volgen.
In bedoelde „Wenken" zal men ook een stormsein vinden om
te gebruiken bij duisternis en slecht zicht, en wel een sein uit
lichtpistolen. Het zal wel bevreemding wekken, dat hiervoor geen
vast sein mag worden aangenomen. Bij eenig nadenken is dit echter
wel verklaarbaar. Bij duisternis en slecht zicht (vermoedeiijk is
hier bedoeld, wanneer vlaggeseinen bij dag niet goed te zien zou
den zijn) zal ook de vijand vermoedelijk den storm niet direct zien
aankomen, en is het dus wel van belang die zoolang mogelijk voor
hem verborgen te houden.
Uit den aard der zaak zullen ook wij moeten overgaan tot de
invoering van lichtseinen.
Ik mag dit artikel niet besluiten, zonder te herinneren aan dat
van den Majoor der Artillerie Cramwinckel in het Juni-nummer van
dit jaar, waarin op overzichtelijke wijze wordt aangegeven, op welke
wijze men kan geraken tot een juiste beoefening van de samen
werking tusschen infanterie en artillerie. De geachte schrijver is
zoo welwillend naar enkele van mijn schrifturen te verwijzen, en
hoop ik, dat hij ook dit artikel een plaatsje op de uitgebreide lijst
van studiemiddelen zal waardig keuren.
Wellicht zien de door hem aan de hand gedane middelen tot
verdere studie op dit gebied er wat angstwekkend uit, doch men
vergete niet, dat het een uiterst belangrijke zaak geldt en dat
alles door een welbewuste détailoefening al spoedig een eenvoudi
ger aanzien krijgt. Vooral in den aanvang streve men naar een
voud, trachte op goeden voet te komen met de grondprincipes, dan
zal het gebruik van de artillerie weldra niet zoo geleerd blijken,
als het er op het eerste oog uitziet.
En nogmaals zij het mij vergund er op te wijzen, dat tactiek
geen wiskunde isdat ik echter in dit zoowel als voorgaande
artikelen steeds getracht heb zooveel mogelijk „spijkers met kop
pen te slaan". Wanneer men dergelijke zaken begint met algemeen
heden en mogelijkheden, dan vindt niemand er een houvast in. Aan
hen, die zoo welwillend zijn mijne artikelen te lezen en die ze hier
en daar wat te absoluut mochten vinden, verzoek ik wel hiermede
rekening te houden, en bij een eventueele toepassing ervan alles
bij te slijpen volgens de behoefte van het oogenblik.
J. B. vaN der Poll.
Kapitein der Artillerie.
952
