behandeling van het linnen der vleugels, welke zeer ruw aanvoelden,
zoodat een gróote oppervlaktewrijving daar het gevolg van moest zijn.
De motor gai een goed regelmatig geluid. Om het even, de machine
vloog. Terwijl zij zich in noordelijke richting bewoog, hoorden wij (op
de racetribune zittende, dus op ongeveer 7C0 M. afstand), dat het con
tact afgezet werd. Dit had dus in werkelijkheid 2 seconden eerder
plaats gehad. Het toestel was toen nog in normale vlucht, zoodat op
dat oogenblik het al of niet goed functioneeren van den motor geheel
uitgeschakeld was. Daarna zagen wij het toestel rechts uit de bocht
slippen, plotseling gevolgd door een duikbeweging. Houdt onder
luitenant M. vol, dat deze duikbeweging plaats had, om met in het
publiek terecht te komen, dan geeft hij zich zelf een brevet van
ongeoefendheid. Op 40 M. hoogte zijnde, had hij met geheel stop
gezetten motor nog volop gelegenheid gehad in welke richting ook
normaal te landen.
Wat mijn raad betreft aan het slot mijner beschouwingen, mer ik
tot goed begrip der zaak op, dat deze alleen slaat voor het bijzon
dere geval: „een side-slip buitenwaarts met een Glenn Martin
machine". Deze raad berust op de resultaten van nuchtere labo
ratoriumproeven, in verband gebracht met de ongevallen te Kali
Djati en Weltevreden. Ook te Kali Djati had een side-slip buiten
waarts plaats, waarop de bestuurder in de heilige veronderstelling
verkeerde, dat alleen een steile duikbeweging hem nog kon redden.
Waarschijnlijk bevindt zich daar wel het een of ander over in
de archieven der vliegafdeeling. Het verhaal, dat wijlen Generaal
Michielsen het stuur gegrepen zou hebben, zal toch wel niemand
meer gelooven.
Men volge mijn raad op of late hetafdoende uitgemaakt kan
deze quaestie hier toch niet worden, zoolang de vliegafdeeling niet
op zuiver wetenschappelijken grondslag werkt De raad van in
bochten naar binnen te hellen, berust op de practijk.
De Martin-machines hebben vrij veel helling noodig om niet uit-
waarts te slippen, zoodat men beter doet aan den veiligen kant te
blijven.
Het inprenten aan leerlingen, dat men als eerste beweging steeds
het toestel naar beneden richte, berust op de omstandigheid, dat de
fout van cabreeren veel moeilijker te herstellen is, zoodat ongelukken
dan veelal niet zullen uitblijven. Ik hoop niet, dat men uit mijn be
schouwingen leze, dat ik het zoover wil laten komen. Alleen wilde ik
er op wijzen, dat het onomstootelijk is vastgesteld, dat groote snelheid
144
