Ook zal het de aandacht hebben getrokken, hoe zelfs op de bui
tenbezittingen, waar de voeding in het algemeen zooveel beter kan
zijn dan op Java, te veel Inlandsche militairen, en vooral ook
hun vrouwen en kinderen aan ondervoeding (bloedarmoede) lijden.
Er kan niet genoeg en streng genoeg toezicht op de voeding
der soldaten, vooral wanneer geen menage bestaat, gehouden
worden.
Bij de gewapende politie en dit kan in dezen als sprekende
illustratie dienen bestaat een dergelijk toezicht practisch niet.
De voeding wordt hier geheel aan den man overgelaten. En hoewel
individueel de gewapende politiedienaar physiek niet de mindere van
onzen Javaanschen „oorlogsrecruut" is, zal een eenvoudige statistiek
reeds uitwijzen, hoe beduidend en zelfs ontstellend veel meer gewa
pende-politiedienaren dan soldaten aan de Spaansche griep zijn
overleden. En dit, volgens de verklaringen van doktoren, eenig en
alleen ten gevolge van hun beduidend minder weerstandsvermogen
door ondervoeding en gebrekkig of geen toezicht op de voeding.
Het kan ons een les zijn
Misschien zal ook thans wel weer gebleken zijn, dat de Inland
sche soldaat en de Europeesche is in dit opzicht dikwijls geen
haar beter vooralsnog op het gebied van hygiène, sanitaire maat
regelen en ziekenzorg nog zeer weinig ontvankelijk is voor over
reding en bespreking.
Individueele vrijheid is natuurlijk prachtig: my body is my castle!
Maar houd nu eens een schoonen ochtend en met welwillende
medewerking van dokter, miscroscoop en soortgelijke hulpmiddelen
theorie met de militairen over hygiënische en voorzorgsmaatregelen.
Ze zullen het kostelijk vinden. En van harte gaarne beloven, dat
zij de hygiène zullen betrachtén. Maar 's avonds na zons
ondergang loopen de koortslijders weer met hun bloote bovenlijf
naar de kali, om de koorts door een koel bad te verdrijven en te
trachten op de vlotste wijze een longontsteking te benaderen, zieke
vrouwen en zieke kinderen denken er niet aan om pillen en aspirine
te slikken en onder de warme dekens te blijven, van dieet is geen
sprakeboeboer is geen kost voor groote menschen en ja,
dat is het resultaat: Komen er dan dooden, dan is het de wil en
de vooropgezette bedoeling van Allah geweest Waaruit de een
voudige leer is te putten, dat ook in deze opzichten slechts dwang
en dwingende bepalingen den Inlandschen militair èn in zijn eigen
belang èn in het belang van zijne naaste omgeving er toe
brengen kunnen, om te doen, wat noodig en na te laten, wat
schadelijk is.
Op de meeste posten zijn sterfgevallen voorgekomen. En wij
hebben dus allen wederom contact met de Wees- en Boedelkamer
verkregen. Dit instituut is misschien een zeer schoone en nuttige
instelling, maar het is mij nog altijd niet recht duidelijk, waarom
het zich ook koppig blijft interesseeren voor den boedel van wijlen
den Inlandschen fuselier Kartodikromo of Wongsopawiro, welke
boedel, na aftrek der lasten, een bate van 1.23)^, zegge één gulden
drie en twintig en een halve cent, oplevert.
361
