duidelijk was aan te zien. Zij vertelden, geen ander eten gehad
te hebben dan brood en rijst en onophoudelijk te hebben bloot
gestaan aan beschimping, soms mishandeling door de vijandige
bevolking.
Ik geef deze verhalen, zooals ik ze hoorde, zonder dat ik de
waarheid ervan uit den aard der zaak heb kunnen contro
leeren. Wat ik zelf in Duitschland zag bij tal van transporten van
krijgsgevangenen, zoowel per trein als te voet, was, dat er zelfs-
geen notitie van genomen werd en nauwelijks een enkel voorbij
ganger even het hoofd omwendde om de ex-vijanden te zien.
Veel van wat ik bij deze tweede en derde frontreis zag, stemde
overeen met wat ik in November 1916 mocht aanschouwen, veel
was ook veranderd en veel nieuws heb ik ook gezien.
Zooals reeds uit dagbladbeschrijvingen bekend is, wordt de af
weer achter de voorste loopgraafliniën thans niet meer gezocht
in het aanleggen van talrijke achterwaarts gelegen liniën (verg.
I. Sommefront), doch wordt de doorgedrongen vijand nu bestookt
uit de mitrailleurnesten, die in het terrein achter de voorste
liniën verspreid en verborgen liggen. Bij onze nadering tot den
Chemin des Dames was mij al opgevallen, dat, indien ook hier nog
voorbereide achterwaartsche stellingen zouden zijn, die zich toch
niet zóóver uitstrekken, als dat bij den Sommeslag het geval was.
Vond men daar tot 12 en meer K. M. achter het front de stellingen
geheel voorbereid, de steunpunten ingericht, hier was tot op 5
K.M. en minder daarvan nog geen sprakehier en daar zag men
kleine stukjes loopgraaf, draadversperringen enz., alsof ook hier
begonnen was aan eene uitvoering van hetzelfde systeem, maar
de geringe uitgestrektheid en het vervallen uiterlijk bewezen, dat
dit systeem verlaten was.
De kracht en de uitwerking der mitrailleurnesten moet zeer groot
zijn; men ontdekt ze eerst, wanneer men er vlak bij is, zoodat in
eenigermate bedekt terrein de doorgedrongen vijand door het vuur
daaruit volkomen verrast wordt.
In den loopgravenstrijd speelt een voorname rol een aanzienlijk
verlichte mitrailleur (Model 08/15), die ons getoond werd onder
vermelding, dat hij bij de troepen "sehr beliebt" is. Het slotme-
chanisme is hetzelfde als dat van den mitrailleur '08, echter zooveel
mogelijk verlicht; de zware watermantel is vervallen en door een
lichten mantel met luchtafkoeling vervangen, terwijl het achterstuk,
waarin het beknopte slotmechanisme zich bevindt, eindigt in een
kolf, die door de bediening (één man) aan den schouder wordt
378
