af in mijne bedoeling had gelegen en dat ik dus gaarne deed. Ik
kon zelf het vertrekje uitkiezen, waar ik mijn licht wilde opsteken
en zooals ik dat ook altijd aan de gevechtsfronten ondervonden
had bij onderhoud met krijgsgevangenen ook hier werd den
ondervraagden en mij volkomen vrijheid gelaten, doordat de Duitsche
officieren zich geheel verwijderden.
Ik zorgde er voor, den geïnterneerden al dadelijk te vertellen,
dat ik Nederlander was, geen Duitscher, zoodat zij ook van hun
kant geen reserve in acht behoefden te nemen en de zaken niet
slechter, maar ook vooral niet fraaier zouden voordragen, dan ze
werkelijk waren.
Het trof mij hier al dadelijk en die indruk bleef mij bij het ver
dere bezoek niet slechts bij, maar werd nog versterkt, dat de ge
ïnterneerden, voor zoover hun onaangename positie van gevange
nen dat toeliet, tevreden en opgewekt waren. Tevreden vooral met
de welwillende, zeer humane behandeling van het toezichtvoeren-
de personeel, opgewekt door eikaars gezelschap en door de han=
dige, bewonderenswaardige wijze, waarop allen samenwerken om
in de afzondering die afwisseling, gemakken en verstrooiïng aan te
brengen, die hun lot zooveel dragelijker maakte. Slechts één be
denking werd geopperdhet eten, van Duitsche zijde verstrekt,
was zeer matig. Het was niet slecht, maar 't was zoo weinig
weinig vleesch, geen aardappelen in den laatsten tijd, geen melk,
enz. Ik kon de heeren echter er op wijzen, dat het geheele Duit
sche volk onder dat tekort aan eten te lijden had en dat ik in mijn
hotel te Berlijn al evenmin suiker, melk en boter te zien kreeg,
evenmin als ik daar of in restaurant's aardappelen bij mijn maal
tijden ontving. De aan deze gevangenen verstrekte kost wordt
bovendien nog zéér belangrijk verbeterd door wat zij uit Engeland
krijgen en door wat zij zelf verbouwen. Het Engelsche Roode
Kruis zendt geregeld aan eiken gevangene pakketten van verschil
lenden inhoud, zoodat elk persoon in den loop van een maand 4
of 5 pakketten krijgt met levensmiddelen of lekkernijen: jam, boter
worst, sardines, sigaretten, tabak, chocolade, enz. Ieder der pakketten,
gemerkt A,B,C, enz., heeft een anderen inhoud en om de zooveel dagen
krijgt ieder gevangene weer een nieuw en ander pakket, dat voor de
uitgifte oppervlakkig onderzocht wordt door daarvoor aangewezen
personeel. Op het middenterrein van Ruhleben zijn o.a. ook moestuinen
aangelegd, waarin door de geïnterneerden zelf aardappelen en groen
ten verbouwd worden, die tegen lage prijzen aan hen verkocht
worden, waarna zij gelegenheid hebben, die in de particuliere keu-
389
