hebben over den geest van het leger, zij het dan ook op andere
wijze, dan de drie voorafgaande geachte sprekers dit belangrijke
onderwerp hebben behandeld. Ik begin met te consiateeren, dat
in het afdeelingsverslag betoogd is, dat de geest in het leger niet
goed is en dat daartegenover staat, dat in de Memorie van Ant
woord van de Regeering verklaard is, dat van een algemeen onte
vreden geest in het leger geen sprake is. Er is dus tegenstrijdigheid,
maar het hangt er maar van af, op welk standpunt men zich stelt
bij de beoordeeling van deze zaak. Wanneer ik me aansluit bij
degenen, die den geest van het leger op het oogenblik niet goed
noemen, dan bedoel ik daarmee te zeggen, dat de Europeesche
ongegradueerden in het leger geen werkkring vinden, die hen vol
komen bevredigt. Men moet niet vergeten, dat ons leger is een
vredesleger en dat in dat vredesleger geen plaats is voor een vrij
willig dienend militair, wanneer hij tenminste geen vooruitzicht
heeft om hooger op te komen. Hij neemt dienst voor 6 jaar en
heeft het voorrecht, die zes jaren door te brengen met dienst te
doen „volgens tableau", zij het dan ook met geleidelijke opklim
ming van het meer gemakkelijke tot het meer moeilijke, - dat hij
jaar in jaar uit hetzelfde moet doen, zoodat het bestaan in hooge
mate vervelend en eentonig is en dan vind ik het heel begrijpelijk,
dat de man tenslotte onder den invloed van die verveling en een=
tonigheid ongedurig en tureluursch wordt, hetgeen bij vele elementen
uitloopt op drankzucht, kroeg loopen, goed verkoopen en allerlei
andere uitspattingen. Bij de krachtigste elementen openbaart het
zich in een geest van verzet, die tot onhandelbaarheid en buiten
sporigheden kan leiden. Dit is heel natuurlijk. Nu laat ik hier
buiten beschouwing den invloed van revolutionnaire elementen,
omdat het drijven van die revolutionnaire elementen niet is de
oorzaak van het proces van verwording, maar dat proces alleen
verhaast en zeer belangrijk verhaastdit laatste zij er uitdrukkelijk
bij gezegd.
In de Memorie van Antwoord staat, dat het aantal militairen, dat
zich aan de ongeregeldheden op 1 en 2 September te Batavia heeft
schuldig gemaakt, niet meer dan een honderdtal bedraagt, en daarop
wordt de verzekering gegeven, dat van een algemeen ontevreden
geest in het leger geen sprake is. Deze verzekering vat ik zoo op,
dat ze beteekent, dat gelukkig zeg ik erbij de meerderheid
onzer Europeesche militairen nog altijd plichtsbesef en zelfbeheer-
sching genoeg heeft, om zich niet aan te sluiten bij demonstraties,
als hier hebben plaats gehad; naar mijn meening beteekent het niet,
dat die menschen volkomen tevreden zijn met hun lot.
Nu blijkt uit de Memorie van Antwoord, dat ook de Regeering
van oordeel is, dat afwisseling in het eentonige garnizoensleven
absoluut noodzakelijk is. Wij lezen, dat het aanbeveling verdient hun
hulp te gebruiken bij rampen en ongevallen, dat overwogen wordt, om
Europeesche militairen ook buiten Java te plaatsen. Deze middelen
kunnen eene goede uitwerking hebben, ik spreek alleen de hoop
uit, dat die hulp bij rampen niet om niet moet geschieden maar
het staat als een paal boven water, dat ze de oorzaak van het
70
