Nu zegt de wervingsorder van 1903 No. 150 nadrukkelijk, dat
onder den algemeenen naam Ambonneezen in het leger worden aan
genomen de inboorlingen van deMoluksche eilanden,
waartoe Ceram behoort, zoomede die uit Menado.
Evenals de bewoners van Ambon en Saparoea, van Alfoersche
afkomst zijnde, had deze Hassan stamboeknummer 80730, op de
voorwaarden voor Ambonneezen moeten zijn aangenomen,
d.w.z op 200.— handgeld Zijn kamponghoofd had 50.— aan
brengpremie moeten ontvangen
Maar Hassan had het ongeluk Mohammedaan te zijn en zijn gods
dienst niet ontrouw te willen worden. En daarom werd hij aange
nomen als Maleier op f 75.— handgeld, en zonder aanbrengpremie
aan zijn kamponghoofd. Verder werd Hassan ingelijfd alslnlandsch
fuselier op de voorwaarden van de Javaansche soldaten.
Waar blijft de theorie van de meerdere en mindere gevechtswaarde?
Neen, Mijnheer de Voorzitter, het is de leer van de kern en
het t e g e n w i c h t, die spéélt met rassen en godsdiensten, voort
levende in den ouden sleur, en op het imperialistische systeem van de
„divida-et-impera politiek" van de Portugeezen en van de Oost-Indische
Compagnie, overgenomen door den Nederlandschen voogd.
Dat in latere tijden de ervaring werd opgedaan, dat de Ambon
neezen over het algemeen bruikbaarder soldaten bleken dan de Ja
vanen, mag geen verwondering wekken, wanneer men weet, dat die
eersten verdronken werden in onderwijs, toen op Java nog elk
onderwijs afwezig was. Voorts dat men de [avanen op b 1 o o t e
voeten, op onvoldoende salaris en voeding, met een minachtende
bejegening, enz. de wildernis instuurde terwijl men zijn Ambonnee-
schen collega met méér salaris, op schoenen, met lichtere be
wapening, en aangevoerd door de beste officieren en kader, stuurde
naar d i e eilanden, waar militairistische lauweren vielen te pluk
ken. Toen later onder den druk der publieke opinie de Javanen ein
delijk schoenen kregen, moesten ze aanvankelijk daarin loopen zon
der sokken, en nu in den laatsten tijd verschillende, nog lang niet
alle, van dergelijke onbillijkheden zijn weggenomen, gaan er meer en
meer stemmen in het officiers- en onderofficierskorps op om te ge
tuigen, dat die dapperheidskwestie een fictie is geweest!
Mijnheer de Voorzitter! Alle reglementen en tarieven zijn
nog vol van die rassen en godsdienstbevoorrechtingEen In-
landsche rijwielhersteller krijgt minder toelage dan een Ambon-
nees of Europeaan. Voor een lnlandschen opgepikten deserteur
wordt 5, voor een Europeeschen deserteur 10 gulden opvatloon
betaald. Een Inlander krijgt te velde, op reis, in het garnizoen,
in het hospitaal na zijn pensionneering, kortom in alles minder dan
zijn Ambonneesche collega's óók wanneer hij als individu dapperder
en bruikbaarder is dan die Ambonneesche collega's, waaronder
evengoed als onder alle andere rassen zoowel flinke als lam
lendige soldaten zijn. Maar het vijandelijk lood, dat eventueel
beiden zal wegmaaien, zoekt heusch niet uit, of het een Moham-
677
