ten konden worden. Een verzwaring van de straf heeft ongetwijfeld
ook gelegen in de slechte localiteiten, waarin zij veelal moest wor
den ondergaan. Ten slotte wordt vermeld, dat het collectief straf
fen steeds meer als een onrecht wordt beschouwd.
3. Legering. Ten aanzien van de legering maakt de commissie
hpH»rp onder!??beid tussc,?5" de permanente gebouwen en de gelegen
heden, welke tijdens de mobilisatie geschapen moeten worden, ten einde
den troep buiten zijn normale standplaats onder dak te brengen.
vün a ?KZeer*is bekend> dat de meeste van onze kazernes oud
zijn en met beantwoorden aan de eischen van hygiëne en comfort
welke tegenwoordig gesteld worden. Bij de verhooren bleek der
gevoeld5'6' vooraI het één-kamerstelsel als groot bezwaar wordt
Indien de oorlog kort geduurd had, zou de legering buiten de
kazernes in het algemeen voldoende zijn geweest; nu het leger
ruim 4^Jaar °P ™et van oorlog gehouden moest worden,
zij in verschillend opzicht onvoldoende geweest; waarbij de zeer
langzame wijze van werken van de genie zeer belangrijk in den
weg heeft gestaan, om het uiterste te doen, ten einde te verbeteren
K100 worden- E9hter mag niet uit het oog worden
erloren het gebrek aan medewerking van de zijde van den soldaat.
m i g" het. algemeen kan men zeggen, dat de voeding
n het leger goed is en is geweest. De hoedanigheid van het voedsel
dikw'lls uitstekend. Een vrij algemeene klacht was, dat
7inrini°tlP^S<inee ni> voIdoende geschoold was. De inrichting en
zindelijkheid der keukens lieten vaak veel te wenschen.
wÜicni 'eed'"2- de kleeding in het begin der mobilisatie te
wenschen, al spoedig is daarin zoodanige verbetering gebracht dat
in het algemeen gezegd kan worden, dat het leger gedurende de
mobilisatie goed gekleed is geweest. De onderkleeding heeft tot
hivr %e t Lacl aanIeiding gegeven tengevolge van de omstandig
heid, dat het wasschen van de lijfgoederen vaak te wenschen liet
aJI'a °veng5 lichamelijke verzorging. Ontkend kan niet v/orden,
dat de wasch- en badgelegenheid in het leger beter behoort te zijn.
üeestehj'ke verzorging. De aalmoezeniers en veldpredikers zijn
er in geslaagd in de bestaande beloefte aan geestelijke verzorging
te voorzien. Vrij algemeen werd de klacht vernomen, dat de man
schappen der bereden wapens weinig of niet in de gelegenheid
waren Zondags te communiceeren. Overigens hadden de geestelijken
over het algemeen niets dan lof voor de medewerking door hen
bij de vervulling van hun taak, van de zijde der militaire chefs
ondervonden.
8. Cantine. Of de afkeuring van het systeem van verpachting
van cantines ten volle verdiend is, zou de commissie niet durven
zeggen. Haar indruk althans is, dat te veel. uit het oog is verloren
dat de cantine niet goedkoop kan verkoopên, wanneer de goederen
op de open markt duur zijn. Intusschen blijft natuurlijk als niet te
weerspreken nadeel, dat de pachter in zijn bedrijf een bestaan moet
vinden wat uiteraad door den soldaat betaald wordt. Van onbe
hoorlijke winsten, door pachters gemaakt, is der commissie echter
788
