juiste plaats van den hoofdaanval blijft inmiddels voor den verde
diger verborgen.
Bij een aanval op kleinere schaal kan het van onberekenbaar
nut zijn, om een mitrailleurnest of ander weerstandbiedend punt
door rookgranaten te verblinden en zoo de omsingeling mogelijk
te maken, daar zulke punten door een frontaanval niet te nemen zijn.
Vooral de Engelschen zijn vol lof over het succes van den rookaanval
tegen het in 1917 door de Duitschers in Vlaanderen gebezigde Pill
Box-systeem. Hoe goed het voorbereidende bombardement ook was,
al deze mitrailleurnesten konden niet vernietigd worden en de
enkele overgeblevene veroorzaakten veel verliezen, tenzij ze tijdig
in den rook konden worden gezet.
b. Bij de verdediging.
Zooals reeds werd gezegd is de rook vooral een steun voor den
aanvaller en zal hij door dezen dan ook het meeste gebruikt worden.
Toch zijn er gevallen, waarin ook de verdediger er voordeel van
kan trekken, afgezien van de toevallige omstardigheden, als door
onjuiste aanwending van het rookgordijn de aanvaller er meer
nadeel van ondervindt dan de verdediger.
Vooral indien de verdediger zeer oplettend is, kan het gebeuren,
dat hij voorbereidingen voor een aanval bemerkt, of op andere
wijze hiervan bericht krijgt. Dan kan hij door een rookmaske te
leggen op de vijandelijke 'linies, observatiepunten, enz. het geheele
aanvalsplan in de war sturen.
De Duitschers maakten voor de kustverdediging in Vlaanderen
gebruik van rookverspreidende toestellen, die in de duinen waren
ingegraven en bij een aanval uit zee de lijn der duintoppen ver
sluierden en daardoor de herkenbare punten op den duinrand on
zichtbaar maakten. Het vuur van de Duitsche artillerie moest dan
door middel van kabelballons, die over het rookgordijn heen konden
zien, worden geregeld.
c. Bij een terugtocht.
Dat de rook een waardevolle helper kan zijn bij den terugtocht,
is duidelijk. Meestal moet op het laatste moment onder gericht vuur
van een energiek opdringenden vijand de achterhoede zich verza
melen en teruggaan. Deze taak wordt belangrijk vereenvoudigd,
als een rookgordijn kan worden geproduceerd, dat den vijand alle
uitzicht beneemt. Aan 's vijands zijde van den rook worden kleine
groepen met machinegewaren achtergelaten. De hoofdmacht van de
47
