b de gezamenlijke afweermiddelen, voor welker organisatie een
bepaalde dienst (gasdienst) in het leven behoort te worden
geroepen
Het voornaamste persoonlijke afweermiddel is het gasmasker.
Elk land heeft een eigen model; ze berusten evenwel alle op
hetzelfde principe. Voor Indië, waar het opzetten van een gasmasker
nog minder aanlokkelijk moet zijn dan in Europa, is een lichte
soort aanbevelenswaardig. Afgezien van den eisch van doelmatige
constructie, waartoe te bevoegder plaatse wel gegevens beschikbaar
zullen zijn, moeten de maskers voor iederen man passend kunnen
worden gemaakt, moeten zij voorzien zijn van een reserve chemische
patroon en van een kaart, die bij de patroon hoort en waarop
aangeteekend wordt, hoeveel uren deze reeds dienst heeft gedaan.
In verband met het vochtige Indische klimaat zullen voorzorgen
moeten worden genomen, dat de vulling van de patroon niet
spoedig vanzelf werkeloos wordt. Dit betreft niet het luchtdicht
opbewaren in het Magazijn van Oorlog, doch hoe, als het masker
bij den man in gebruik is, dit tegen atmosferische invloeden
beschermd kan worden.
Het zal bekend zijn, dat de invoering van gasmaskers een uit
gebreide oefening en training medebrengt. Het masker moet in
oorlogstijd onafscheidelijk van den man zijn en van het snel en
zonder haperen, goed sluitend opzetten, kan zijn leven afhangen.
Dit moet van te voren herhaaldelijk beoefend werden, evenals het
verrichten van dienst met het masker op. Infanterie moet er mee
kunnen marcheeren en schieten; artillerie er hun vuurmonden mee
kunnen bedienen. Ieder man moet weten, dat het masker volledige
bescherming verleent, tegen alle gassen, mits tijdig opgezet en dat
het in den aanvang hinderlijk zit, doch zulks na eenige oefening
verbetert, vooral, als men zich rustig houdt. Dit laatste is gemak
kelijk gezegd, maar in den oorlog niet eenvoudig.
Behalve gasmaskers voor menschen, zijn er ook voor paarden
uitgedacht, maar, of deze voldoen, is mij niet bekend. Wel is het
zeker, dat paarden een sterker concentratie van gas kunnen ver
dragen dan menschen, alsmede, dat hun oogen minder gevoelig
zijn voor traanverwekkende gassen. Voor postduiven bestaan gas-
dichte manden; tijdens een gasaanval kunnen de duiven gerust
uitvliegen, daar zij zich terstond boven het gasniveau verheffen.
De voornaamste gezamenlijke afweermiddelen zijn:
a. De bescherming van schuilplaatsen, bivaks, onderkomens, staf
kwartieren, enz. Op het westfront was het betrekkelijk eenvoudig
127
