dat de bestuurderen in die kolonie van toen af aan (praktisch
gesproken natuurlijk reeds van af het begin van den grooten
oorlog) aangewezen waren op de hulpbronnen, die de kolonie zelf
leverde. Verwacht mag worden, dat, als ook Java betrokken zal
worden in een toekomstigen oorlog, dit eiland alle communicatie
met het moederland afgebroken zal zien, zoodat ook ten onzent
in dat geval de Regeering den strijd zal moeten aanbinden, steu
nende op de materiëele en personeele hulpbronnen, welke haar
geboden zullen worden door het te verdedigen land,
Dit feit op zich zelf maakt het zeer aanbevelenswaardig om een
studie te maken van de gebeurtenissen in D.O.A. en de maatregelen,
welke de Duitscher heeft getroffen in den strijd, van primo Augus
tus 1914 tot 12 November 1918, zonder dat de eigenlijke krijgsmacht
heeft moeten capituleeren, al moet worden erkend, dat de kolonie
reeds eerder als verloren moest worden beschouwd. Helaas is de
hoeveelheid literatuur op dit gebied nog uiterst schaarsch en de
geschriften, die reeds het licht hebben gezien, zijn èf min of meer
in populairen vorm gegoten, öf zij zijn zoo beknopt, dat zij geen
feiten vermelden en ook het trekken van juiste conclusies niet
toelaten.
D.O.A. mag echter niet met Java worden vergeleken, in de allereer
ste plaats reeds, omdat Java economisch de Duitsche kolonie verre
vóór is. Was D.O.A. een land, dat nog in het beginstadium van
zijn opkomst verkeerde, met slechts twee spoorlijnen, gebrekkige
wegen en zeer veel ongecultiveerd bodemoppervlak, Java mag een
cultuurland worden genoemd, dat een hoog peil van ontwikkeling
heeft bereikt. Zou hieruit mogen worden geconcludeerd, dat het on
eindig veel eenvoudiger zal blijken om Java economisch te verde
digen in een eventueelen oorlog, dan het der Regeering van D.O.A.
viel om in hare kolonie eene goed georganiseerde „Kriegswirtschaft"
te scheppen, niets is minder waar. Immers, economische kracht
geeft nog niet het vermogen om bij isolatie zelf voort te brengen,
wat voor de instandhouding van het leven vóór den oorlog werd'
geïmporteerd.
Daarbij moet vooral niet uit het oog worden verloren, datdege-
ographische gesteldheid van het land een zeer belangrijke factor
is bij de verdediging en dan nog de houding van de bevolking. De
ze drie elementen zijn op zich zelve ten volle waard om zeer nauw
gezet te worden bestudeerd, vooral aan de hand van de ondervin
dingen, welke de Duitschers in D.O.A. hebben opgedaan.
Nog een andere factor, welke eene vergelijking tusschen D.O.A.
569
