en Java niet toelaat, is het feit, dat ons Indische leger sedert jaren
is voorbereid, bewapend en geoefend voor den oorlog tegen een
B.V., terwijl de Duitsche Schutztruppe uitsluitend diende voor de
handhaving van de inwendige orde en rust. Dit laatste punt
wordt natuurlijk in diverse geschriften van anti-Duitschen zijde be
streden en het is inderdaad niet eenvoudig om uit de talrijke ten-
dentieuse literatuur juiste en onbevoordeelde conclusies te trekken,
maar ik meen hier zonder schroom te mogen vermelden, dat in
derdaad de kleine Duitsche krijgsmacht in D.O.A. in geen enkel
opzicht was uitgerust voor een strijd tegen een modern bewapen
den tegenstander, althans niet tegen een leger, voorzien van lucht-
materiëel, bommenwerpers en bewapende pantserauto's.
In enkele lijnen heb ik boven mijn opinie afgebakend, over een
vergelijking van' D.O.A. met Java; en daarbij tevens aangestipt de
noodzakelijkheid en het nut om dezen oorlog nauwgezet te bestu-
deeren, omdat hij voor ons heel veel leerrijks oplevert.
Da gebeurtenissen op Afrika's Oostkust leveren ongetwijfeld veel,
dat ook ons kan overkomen en hoewel ik boven reeds releveerde,
dat de beschikbare literatuur nog niet toelaat scherp omlijnde ge
volgtrekkingen te maken, lijkt mij toch het feitenmateriaal reeds
voldoende om een juisten kijk op dien oorlog te geven en ik vlei
mij met de hoop, dat deze opstellenreeks mogen leiden tot de be
studeering van den economisch-geographisch-ethnographischen toe
stand van D.O.A. tijdens den oorlog en van de strategisch-tactische
lessen, welke uit dien oorlog te putten zijn.
Rel uitbreken nan den oorlog.
Toen de moord in Serajewo plaatshad (28 Juni 1914), was D.O.A.
met hart en ziel bezig een eerste groote tentoonstelling voor te be
reiden, welke den 15den Augustus 1914 te Dar-es-Salam zou wor
den geopend. Wel is waar vreesde men moeilijkheden tusschen
de Donaumonarchie en Servië, maar aan een Europeeschen oorlog
dacht men niet. Plotseling ving de draadlooze te Dar-es-Salam
de oorlogsgeruchten op, maar niemand bevroedde toen, dat een
enorme oorlog zich bezig was uit de ketenen des vredes los te werken.
Het eenige, wat men vreemd vond, was, dat drie Engelsche
oorlogsschepen van het Kaap-eskader steeds voor Dar-es-Salam in
de straat van Zanzibar af en aan stoomden, zonder de haven binnen
te loopen, zooals dat gebruikelijk was.
570
