generals in Europe. He played what eards he possessed with mas
terly skill and a supreme patience". Mocht ooit ons Java belaagd
worden door een tegenstander, welke ons ongetwijfeld in een ana
loge positie zal brengen als D.O A. tijdens dezen oorlog, dan zal
ons leger voorzeker ook toonen mannen te bezitten, aan wie de
taak van de verdediging ten volle toevertrouwd zal zijn; maar
steeds zal toch VON Lettow-Vorbeck ons voor oogen blijven
staan als een voorbeeld van menschelijke energie, dapperheid en
schier bovennatuurlijk kunnen.
Het zij mij vergund hier hulde te brengen aan dezen superieuren
opperofficier!
De verdediging van D.O.A. vorderde zee- en landstrijdkrachten.
Ter zee bezat de Regeering slechts den kruiser „Königsberg" met
10.5 c.M, kanonnen, die dus tegen het. zware Engelsche scheeps
geschut niet bestand was, en het opnemingsvaartuig „Möwe" dat
men voor de haven van Dar-es-Salam heeft laten zinken om' den
ingang te versperren, voorts de kleine „Planet". Het verdedi
gen van de landgrenzen in haar geheel was, zooals ik reeds op
merkte, met de beschikbare krachten niet doenlijk. Lettow moest
dus nagaan, waar hij het zwaartepunt van de verdediging zou leggen
De hoofdvijand was Engeland, dat D.O.A. met zijne koloniën
begrensde aan de noord- en zuidzijde. Nyassaland en Rhodesia
waren geographisch te ongunstig gelegen, om van hieruit een aan=
val in grooteren stijl op D. O. A. te ondernemen. Bleef over de
noordgrens, t.w Uganda en Br. O. A. Uganda kwam voor een in
val in D. O. A zeer wel in aanmerking en van hieruit heeft de
Engelschman dan ook een inval gewaagd, later ook de Belgen
maar om snel het einddoel te bereiken, was het noodig om te ver
overen het hoofdobject, n 1. den vierhoek Dar-es-salam—Tanga—Ki=
limandschjaro- Kilimatinde. In dezen vierhoek waren gelegen de
economisch best ontwikkelde gebieden Tanga, Wilhelmstal, Moschi,
Kondoa Irangi, Dodoma en Dar-es-Salam, voorts de geheele Kili-
mandschjaro-spoorbaan (352 K. M. lang) en het hoofdgedeelte van
den Tanganjika-spoorweg, terwijl Dar-es-Salam de zetel der Regee
ring (later verlegd naar Morogoro en Tabora) was. In dezen vier
hoek waren de beste wegen en men kon in verbinding met de
schepen de basis doeltreffend verleggen. Daarbij was Mombassa
als basis met de Ugandabaan de aangewezen plaats voor uitgangs
punt voor een operatie tegen D.O.A. Dus, Lettow verwachtte den
aanval op het front Tanga- Kilimandjaro—Victoria-Meer. Van ditfront
kwam het gedeelte Kilimandschjaro—Victoria-Meer niet in aanmerking,
589
1. M. T. 37, 1920,
