gewelddadige botsing in Oost-Azië binnen afzienbaren tijd niet
onwaarschijnlijk achten, mogen wij in Indië dan aannemen, dat
voorloopig alles pais en vree zal blijven
De Heer Cramer had nog een reden van principiëelen aard om
tegen het ontwerp te zijn. Erkennende, dat de sociaal-democratie
steeds de wenschelijkheid van handhaving der nationaliteiten heeft
aangenomen en dat als gevolg hiervan de sociaal-democraten in lan
den, die aangevallen werden, of die hun onzijdigheid wilden handhaven,
voor de oorlogscredieten gestemd hebben, wees hij erop, dat velen
zijner partijgenooten onder den indruk van den wereldoorlog zich
hebben afgevraagd, of de verdediging van de nationale onafhankelijk
heid van het proletariaat wel zulke enorme offers aan bloed en geld
waard is en dat zij het derhalve wenschelijk en noodzakelijk achten
voortaan een absoluut anti-militairistische tactiek te volgen. Indien
het dus een volkomen onafhankelijk land gold, zou spreker op grond
van het voorgaande al tegen de militieplannen zijn, zooveel te meer
nu, daar Indië niet onafhankelijk is, doch oveiheerscht wordt, en
nog zoo ontzaggelijk veel noodig heeft om vooruit te komen.
Hun, die de leuze „geen man en geen cent" niet huldigden, raad
de de Heer Cramer aan in plaats van het door de Reg. gewenschte
militieleger een instrument in handen van het gezag—aan te
dringen op een volksleger, dat hij met een paar citaten uit een
brochure van Henriette Roland Holst als volgt teekende:
„Bij het volksleger bestaat de discipline niet meer, die duizenden
„schoolt in het tegen hun wil, hun verstand en hun geweten ge-
„hoorzamen; bij het volksleger niet de zware straffen, die iedere
„daad van verzet maken tot het wagen, zoo niet van zijn leven,
„dan toch van zijn levenslot (1); bij het volksleger niet de kunstma-
„tige scheiding tusschen militairen en volk doorgevoerd, om, wan-
„neer de kapitalistische belangen het noodig maken, de militairen
„tegenover het volk te kunnen stellen
„Volksleger en ontwapening zijn dus beide goed, beide sociaal-
„democratische formules, waarmee in de propapanda de tegenstelling
„van kapitalisme en socialisme kan worden gedemonstreerd. De
„eerste heeft voor, duidelijk te maken den onwil der heerschende
„klasse tot een maatregel, die het doel, waartoe het leger in naam
„dient, n.l. de verdediging van het vaderland, ten goede zou komen,
(1) Bij de Roode legers in Sovjet-Rusland en vroeger in Hongarije
ging het heel verschillend toe. Het recept van Henriette Roland Holst
was daar zeker nog niet bekend.
624
