De verplegingsbezwaren dwongen Lettow echter naar de Rovuma
terug te gaan, trots het feit, dat hij op doortastende wijze ageerde
tegen den oprukkenden vijand.
Om nu de verplegingsregeling eenigszins te vergemakkelijken
bracht Lettow de verplegingssterkte op 300 Europeanen en 20CO
geweren of 300 Europeanen, 1700 Askari's en 3000 dragers.
Als veldintendant werd aangewezen Luitenant ter-zee Besch, die
de waardeering van Lettow mocht ontvangen voor zijn organi-
seerend talent. En zoo overschreed de rest der „Schutztruppe" den
25sten November 1917 de Rovuma-rivier en kwam op Portugeesch
territoir.
Ad. D. De omzwervingen der „Schutztruppe" in Port. O. A. en
Rhodesië, hoe belangwekkend op zich zelf, heeft voor de bespreking
van verplegingsmaatregelen weinig waarde. De Duitschers bewogen
zich van het eene vruchtbare gebied naar het andere, overvielen mili
taire posten om buit te maken, wat men gebruiken kon, zoowel krïjgs-
materiëel, verplegingsartikelen als medicamenten, en belaagden de
transporten van den vijand. Natuurlijk moest Lettow al spoedig
zijn troep splitsen, want elke opeenhooping van menschen betee-
kende hier moeilijkheid in de verpleging.
fldniinisiratieue uerplegingsdienst.
De troepen werden verpleegd volgens de Löhnungs- und Ver-
pflegungsordnung, welk voorschrift ik niet heb kunnen bemachtigen.
Het is mij dus onmogelijk om op te geven, welke het ration
aldaar was.
De administratieve verplegingsdienst had het dikwerf zeer zwaar
te verantwoorden. Een commandant van een etapperelaispost werd
n.l. overbelast, b. v. met het inrichten van magazijnen, dragerbivaks
en verbandplaatsafdeelingenhetopkoopen van voorraden; het oog
sten; telefoonaanleg en onderhoud er van; het bedienen er van;
inrichten van spionnendiensten. Op belangrijke posten hadden zij
tevens de post- en telegraaf bediening. Ten slotte waren zij fungeerend
medicus.
Het is op deze wijze heusch geen wonder, dat dan wel eens
één der werkzaamheden in de verdrukking kwam.
Aan het einde van mijn opstel gekomen, wil ik er nog eens de
nadruk opleggen, dat het niet wenschelijk is reeds nu uit dezen
oorlog gevestigde conclusiën te trekken. Toch heeft de studie van
deze materie de aandacht gevestigd op eenige zaken, die eene
overdenking, ten volle waard zijn. Wel bevatten de hieronder te
712
