zij eenige gevangen negers, die als gids moesten dienst doen, Mwembe
bereikt. In Mwembe was gelegenheid om den vivresvoorraad weer aan
te vullenaldaar werd van het veld geoogst en dus hield Lettow een
rustdag. Uitgezonden patroulles berichtten, dat zij wel gestooten
waren op patrouilles van het Engelsc'ne Intelligence Department
(Verkennings- en spionnendienst), maar dat de Rovuma vrij was van
vijand. Deze hield zich dus wel op de hoogte van Lettow 's gangen.
Na de transportcolonne weer te hebben aangevuld, trok Lettow
verder, passeerde den 22sten September de Luchulingo-rivier en
stond den 28sten September wederom voor de Rovuma in haar
bovenloop. Deze rivier werd bij Mangwamina overschreden en thans
bevonden de Schutztruppen zich weer op Duitsch gebied.
Tien maanden hadden zij op Portugeesch territoir rondgezworven
en daarbij 2600 K. M. afgelegd. „Die Portugiesen waren unsere besten
„Bundesgenossen, denn sie lieferten uns mehr als wir von ihnen
„hatten erwarten können, wenn sie auf unserer Seite gestanden waren",
merkte Kapt. von Ruckteschell ironisch op. Maar die omzwerving
heeft de Schutztruppen veel aan krachten gekost en wel sinds het over
schrijden der Rovuma op 25 November 1917 123 Europeanen en
700 Askari's. Van die Europeanen waren 21 gesneuveld, 11 gestorven,
24 vermist en 67 gevangen genomen (incl. de achtergelaten zware
zieken en zware gewonden). De Duitsche patrouilles hadden gemeld,
dat Ssongea door de Engschen bezet was. Lettow wilde nu elk
contact met den vijand vermijden en richtte zijn marsch op Peraniho
ten westen van Ssongea gelegen aan den weg Ssongea-Wiedhafen.
Deze plaats werd den 4den October gepasseerd, doch iets benoorden
den weg stuitte de voorhoede (Spangenberg) op drie Engelsche com
pagnieën, voorzien van mijnwerpers (Hiervoor hadden de Duit-
schers in D. O. A. een geweldig respect; zij hadden die wapens
zelf niet en ook geen bestrijdingsmidelenj., De vijand werd iets
teruggedrongen, maar terwijl Spangenberg deze compagnieën bezig
hield, marcheerde Lettow westelijk ervan verder. Hij wilde hier
niet vechten met de Engelsche posten Wiedhafen en Sstongea
op zijn flanken, verbonden door een voor auto 's geschikt gemaak-
ten weg. De colonne-STEMMERMANN verkeerde bij Peranih in een
moeilijke positie, doordat hij van Lettow afgesneden werd; maar
door een zwaren marsch door het oerbosch wist hij ten slotte de
hoofdmacht langs een omweg weer te bereiken.
Door het vruchtbare land met zijn gezond klimaat trekkend bereik
te Lettow dan 14den October 1918 via Gumbiro het plaatsje Pangira,
een zendingspost.
1252
