veranderen, omdat de beslissing bij v. Kluck dan al zou zijn gevallen.
Gegeven de weinige drang naar voren, vooral door de Eng.
betoond, zelfs toen zij geen vijand meer tegenover zich hadden,
mag de offensieve geest niet te hoog worden aangeslagen vanaf
het moment, dat het bericht, dat Manoury beslissend door von
Kluck was geslagen, de geallieerde legers zou hebben bereikt.
Doch ook bij een krachtig doortasten zou, wanneer Manoury
door een gedeelte van de D. strijdkrachten ter observeering ge
volgd, geslagen op Parijs terugging en de hoofdmacht van het
zegevierende leger v. Klück op de linkerflank van de Eng. aanviel,
de positie van den linkervleugel v/h gealliëerde leger, dat aldus
tusschen de le en 2e Duitsche Armee dreigde geklemd teraken,
verre van schitterend zijn geweest. Een beslissende nederlaag van
Manoury schijnt mij echter een onafwijsbare eisch, om van den
Marneslag een Duitsche overwinning te kunnen maken. Von
Kluck heeft n. m. m., den toestand niet anders beoordeeld, en in
de overtuiging dat de overwinning aan de Marne slechts uit
Manoury's nederlaag aan de Ourcq kon worden geboren, alle be
schikbare middelen ter bereiking van dat doel ingezet.
Niettegenstaande de nog vage gegevens het hoofdgevaar on
middellijk te hebben onderkend, is de groote verdienste van
v. Kluck, doch grooter nog de wijze, waarop hij zich tegen dat
gevaar heeft gekeerd.
De slag aan de Ourcq, het plan van Galliéni, werd d e
daad van v. Kluck. Even vermetel als geniaal teekende deze
daad den veldheer.
Von Kluck is instede van den Marneheld het Marneslachtoffer
geworden.
Van zijn commando ontheven, heeft hij met den Generaal-
quartiermeester v. Stein voor de tekortkomingen van de O- H. L.
moeten boeten.
Von Moltke heeft de débacle niet lang overleefd.
De Gealliëerde legers hebben op het verloop van dezen veld
tocht weinig invloed uitgeoefend.
De geleverde gevechten hebben de D. legers niet kunnen te
genhouden, al hebben de eenheden door de geleden verliezen
aan sterkte ingeboet; v. n- door de meermalen goed geleide
achter hoede gevechten, door sterke veldartillerie gesteund.
Het hernieuwd offensief a/d Marne deed zich eerst gevoelen,
nadat de D. Armee uit vrijen wil en nagenoeg onge
hinderd tot den terugtocht was overgegaan.
„Hij is geslagen, die zich geslagen gelooft."
Wie van de millioenen Feldgrauen, die begin Augustus over
den Rijn trokken, zou hebben kunnen droomen, dat deze uitspraak
een maand later van toepassing zou zijn op het Duitsche West-
frontleger
De Marneslag, die een groote zegepraal voor de Geallieerden
49
