rijk, zoodat de toevoer van benoodigdheden en de aanvulling van
personeel en materieel relatief gesproken eenvoudig was, ten
minste eenvoudiger dan die van Gaza.
Dit 'front bleef steeds „secundairZelfs toen de Generaal
Allen by na de Engelsche nederlagen voor Gaza-Berscheba het
opperbevel aldaar had aanvaard en grootsche preparatieven trof
voor den aanval, werd het belang van dit punt, het gevaar en de
ernst van den toestand aldaar niet ingezien. Herhaaldelijk had
Falkenhayn hierop de aandacht gevestigd hij had dit front willen
versterken en alhier willen aanvallen, voordat Allenby gereed was.
Maar neen, de Turksche leiding staarde zich blind op Bagdad, dat
men wilde heroveren. En toen haar de schellen van de oogen
vielen, was het te laatAllenby was tot den aanval overgegaan
en, naar men weet, met succes.
Het is tragisch om de jammerklachten te lezen van von Kress,
hoe hij op versterking aandrong en om levensmiddelen vroeg
en dat alles te vergeefs. Zijn positie was aldaar verre van benij
denswaard, het arbeiden werd hem zeer moeilijk gemaakt.
Economische verplegingsmogelijkheden in Turkije.
Sedert den Balkanoorlog was Turkije vrijwel eene Aziatische
macht geworden. Wat van Eur. Turkije neg over was, had uit
econ. oogpunt zeer weinig belang, in vergelijking tot het Azia
tisch gebied. Constantinopel maakt hierop een uitzondering, om
dat deze stad het kruispunt is van den grooten verkeersweg
tusschen Europa en Azië en den zeeweg tusschen de Middel-
landsche en de Zwarte zee. Daardoor werd Constantinopel een
stapelplaats voor Klein-Azië en Europa. Het Eur. achterland
was van geen beteekenis de spoortrein rijdt hier urenlang door
een weinig gecultiveerd gebied, dat zeer achterlijk is en waarin
slechts eenige cultuur-oasen worden aangetroffen. Vandaar, dat
de verbinding Usum Kupri - Boelair - Gallipoli voor de veiple-
ging der troepen van weinig belang was deze verbinding zullen
we hieronder nog noemen.
Geheel anders is het met Klein-Azië gesteld.
Turkije is een agrarisch land landbouw en veeteelt vormen er
de grondslagen van het econ. leven. Bij gebrek echter aan be
trouwbare statistieken terzake, berusten de productiviteits-capa-
citeiten slechts op gissingen en vermoedens en worden deze dikwijls
zeer overdreven. Een feit is, dat slechts een klein gedeelte van
het land wordt bebouwd en dat het veel meer zou kunnen op
brengen dan het deed.
Toch was Klein-Azië de graanschuur van Turkije. Het graan
vormde de gewichtigste lading van de Anatolische spoorwegen,
de Chemins de fer Ottomans d'Anatolie (C. F. O. A.). Bij het
station Derindschee, vlak bij Ismid, waren twee groote graansilo's
gebouwd voor het uit Klein-Azië aangevoerde graan, dat bij
32
