binnen. Daarmede was het niet meer twijfelachtig, of Turkije al
dan niet aan den wereldoorlog zou deelnemen.
3 Nov. d. a. v. verscheen een Eng. Fr. smaldeel voor den in
gang der Dardanelles Het verzocht doortocht, hetgeen evenwel
werd afgewezen, waarop het smaldeel het vuur opende op Kum
Kale en Sed el Bachr. De oorlog was dus thans een feit. Het
smaldeel trok zich evenwel terug.
Langzamerhand kwamen echter berichten binnen, dat de Entente
voornemens was om eene expeditie naar de Dardanellen te zenden,
teneinde den Turkschen druk op de Kaukasus af te leiden en om
Constantinopel te bedreigen, waarmede de Entente de verbinding
met Rusland zou hebben bewerkstelligd (men zie terzake Callwell).
De Engelsche admiraliteit meende het plan tot het forceeren
der Dardanellen tot uitvoering te kunnen brengen uitsluitend met
zeestrijdkrachten en zoo verschenen 20 Febr. '15 4 Eng. en 4 Fr.
oorlogsschepen voor de Dardanellen. Langzamerhand werd deze
scheepsmacht versterkt tot 8 Eng. en 4 Fr. slagschepen, 3 kruisers,
18 torpedo- en 2onderzeebooten ten slotte werd aan deze vloot
nog toegevoegd de super-dreadnought „Queen Elizabeth."
Deze vloot stond onder bevel van den Eng. admiraal CARDEN.
Zij begon met eene stelselmatige beschieting van alle versterkte
punten aan de Dardanellen gelegen, terwijl een gedeelte in de
golf van Saros het vuur opende op de Boelair versterkingen.
4 Maart '15 werden 400 Franschen bij Kum Kale aan land gezet,
welke kleine macht totaal werd vernietigd.
7 Maart volgde de heftige beschieting van fort Hamidieh en
ten slotte greep den 18den de voor de Entente noodlottige slag
plaats in de voorste Dardanellen tusschen eene schoone, geweldig
machtige en trotsche vloot ecnerzijds en de Turksche kustforten,
voorzien van modern geschut, doch met zeer beperkten munitie-
voorraad anderzijds. Deze slag, die ten voordeele van de forten
afliep, kostte der Entente het leven van de „Bouvet," de Irresis
tible," de „Ocean" en van een torpedoboot. De „Queen Elizabeth"
was ernstig getroffen, de „Gaulois" moest op strand worden gezet
om zinken te voorkomen, de „Inflexible" was gewend en de
„Charlemagne" zwaar beschadigd.
Deze overwinning verwekte een jubel in Turkije de ernstige
verliezen brachtten daarentegen een diepen indruk te weeg in de
Ententelanden.
In verband met deze gebeurtenissen en met berichten van troe
penconcentratie in Egypte, voorts van het samentrekken van
talrijke transportschepen aldaar, werd Maarschalk Liman von
Sanders 24 Maart '15 benoemd tot opperbevelhebber der land
strijdkrachten op het schiereiland Gallipoli en van die op de
Anatolische zijde der Dardanellen.
Von Sanders kreeg op het schiereiland tot zijne beschikking
het 5de leger, aanvankelijk samengesteld uit 5 divisiën, waarover
generaal Essad Pascha, de verdediger van Janina, het bevel voerde.
34
